Theo đó, chiều qua (3/6), Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số số 06/2003/PL-UBTVQH11 đã được sửa đổi, bổ sung theo Pháp lệnh số 08/2008/PL-UBTVQH12. Trong đó, bãi bỏ quy định mỗi cặp vợ chồng chỉ được sinh một hoặc hai con.
Theo quy định mới này, các cặp vợ chồng được quyền quyết định thời điểm sinh con, số lượng con và khoảng cách giữa các lần sinh, căn cứ vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và khả năng nuôi dạy con của từng cá nhân, cặp vợ chồng, trên cơ sở bình đẳng. Pháp lệnh có hiệu lực kể từ ngày được thông qua.
Ngoài ra, Pháp lệnh cũng giữ quy định mỗi cặp vợ chồng, cá nhân bảo vệ sức khỏe, thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS và thực hiện các nghĩa vụ khác liên quan đến sức khỏe sinh sản.
Trước đó, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết, việc sửa đổi nhằm điều chỉnh tình trạng chênh lệch mức sinh giữa các vùng và nhóm đối tượng, ngăn ngừa mức sinh giảm quá thấp, không đạt mức sinh thay thế. Hơn nữa, mức sinh thấp kéo dài có thể ảnh hưởng đến phát triển kinh tế, xã hội, an ninh và quốc phòng trong tương lai.
Thực trạng dân số Việt Nam đã phát sinh các vấn đề đáng lo ngại
Theo dự báo, đến năm 2039, Việt Nam sẽ kết thúc giai đoạn dân số vàng. Ảnh minh họa
Chính phủ cũng nhận định rằng, quy định hiện hành về giới hạn số con không còn phù hợp với thực tiễn khi mức sinh ở Việt Nam đang giảm. Thực trạng dân số Việt Nam đã phát sinh các vấn đề đáng lo ngại. Theo đó, mức sinh trên toàn quốc đang có xu hướng giảm thấp dưới mức sinh thay thế, từ 2,11 con/phụ nữ (năm 2021) xuống 2,01 con/phụ nữ (năm 2022), 1,96 con/phụ nữ (năm 2023) và 1,91 con/phụ nữ (năm 2024). Đây là mức thấp nhất trong lịch sử và được dự báo sẽ tiếp tục xuống thấp trong các năm tiếp theo.
Từ thực trạng này, ban soạn thảo đề xuất sửa đổi khoản 1, điều 10 pháp lệnh dân số theo hướng: Từ mỗi cặp vợ chồng, cá nhân "quyết định thời gian và khoảng cách sinh con" thành "quyết định về thời gian sinh con, số con, và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khỏe, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và nuôi dạy con của cá nhân, cặp vợ chồng trên cơ sở bình đẳng.
Theo đó, Dự thảo bỏ quy định: "Sinh một hoặc hai con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định". Theo Bộ trưởng Bộ Y tế, sửa đổi này để khắc phục tình trạng chênh lệch mức sinh giữa các vùng, đối tượng, tránh để mức sinh giảm quá thấp, không đạt mức sinh thay thế.
Trình bày thẩm tra dự án Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Uỷ ban cơ bản thống nhất với nội dung dự thảo. Theo ông Nguyễn Đắc Vinh, việc sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số nhằm thể chế hóa ngay ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị và để đáp ứng yêu cầu thực tiễn nên Ủy ban đồng tình việc Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định dự án Pháp lệnh được xây dựng, ban hành theo trình tự, thủ tục rút gọn và có hiệu lực thi hành kể từ ngày Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua.
Theo thông tin từ Điều tra dân số giữa kỳ 2024, tại thời điểm ngày 1/4/2024, dân số Việt Nam là 101.112.656 người. Việt Nam là quốc gia đông dân thứ ba trong khu vực Đông Nam Á, sau Indonesia và Philippines; và thứ 16 trên thế giới. Sau 5 năm, kể từ năm 2019 đến nay, quy mô dân số của Việt Nam tăng thêm 4,9 triệu người. Tỷ lệ tăng dân số bình quân năm giai đoạn từ 2019 - 2024 là 0,99%/năm, giảm 0,23 điểm phần trăm so với giai đoạn 2014 - 2019 (1,22%/năm).
Theo dự báo, đến năm 2039, Việt Nam sẽ kết thúc giai đoạn dân số vàng. Đến năm 2042, dân số trong độ tuổi lao động ở nước ta đạt đỉnh và từ sau năm 2054 dân số có thể tăng trưởng âm. Tình trạng này sẽ dẫn đến tình trạng thiếu hụt lao động, suy giảm quy mô dân số và gia tăng tốc độ già hóa, từ đó là ảnh hưởng đến phát triển kinh tế xã hội.
Trước đó, vào tháng 3/2025, Ủy ban Kiểm tra Trung ương ban hành Hướng dẫn số 15 sửa đổi một số điều trong Hướng dẫn năm 2022 về xử lý kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên vi phạm. Theo đó, đảng viên sinh con thứ 3 trở lên sẽ không bị kỷ luật.
