Liên quan đến vụ chủ tịch xã ở Bình Định chứng thực hợp đồng mua bán đất qua Zalo mà Báo Người Lao Động đã phản ánh, ngày 7-1, luật sư Duyên Trần – Công ty Luật MZI – Đoàn Luật sư TP Đà Nẵng đã nêu ý kiến về vụ việc này.
Luật sư Duyên Trần – Công ty Luật MZI – Đoàn Luật sư TP Đà Nẵng
Theo đó, luật sư Duyên Trần nhận định hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất ngày 5-10-2020 đối với thửa đất số 875, tờ bản đồ số 16, diện tích 539,9 m2 tại thôn Trung Thuận, xã Mỹ Chánh Tây, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định giữa bà Trần Thị Cước (SN 1934; đã mất năm 2021) và ông Phạm Văn Trí (53 tuổi; ngụ thôn An Lương, xã Mỹ Chánh, huyện Phù Mỹ) là trái pháp luật.
Cụ thể, về mặt chủ thể ký kết hợp đồng: Theo khoản 29, Điều 3, Luật Đất đai 2013, hộ gia đình sử dụng đất là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, đang sống chung và có quyền sử dụng đất chung tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; nhận chuyển quyền sử dụng đất.
Căn cứ công văn số 42/CV-UBND ngày 25-4-2024 của UBND xã Mỹ Chánh thì tại thời điểm được Nhà nước giao đất theo Nghị định 64/CP thì hộ bà Trần Thị Cước có 11 nhân khẩu được giao quyền sử dụng đất. Như vậy, 11 nhân khẩu nêu trên là những người sử dụng đất và việc định đoạt thửa đất phải được sự đồng ý của cả 11 người.
Việc chứng thực hợp đồng chuyển nhượng trái quy định đối với thửa đất 875 của UBND xã Mỹ Chánh Tây đã khiến gia đình vợ ông Nguyễn Đình Nguyên thiệt hại hàng tỉ đồng.
Vì vậy, hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất ngày 5-10-2020 chỉ có chữ ký của bà Trần Thị Cước (nghi là bị giả chữ ký) vô hiệu về mặt chủ thể.
Về thủ tục chứng thực hợp đồng: Theo Nghị định 23/2015/NĐ-CP và Thông tư 01/2020/TT-BTP, các bên tham gia hợp đồng, giao dịch phải ký trước mặt người thực hiện chứng thực (trừ tổ chức tín dụng, doanh nghiệp đã đăng ký chữ ký mẫu tại cơ quan thực hiện chứng thực).
Trường hợp người yêu cầu chứng thực hợp đồng, giao dịch nộp hồ sơ trực tiếp tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông, thì các bên phải ký trước mặt người tiếp nhận hồ sơ. Người tiếp nhận hồ sơ phải chịu trách nhiệm về việc các bên đã ký trước mặt mình. Người thực hiện chứng thực kiểm tra giấy tờ trong hồ sơ yêu cầu chứng thực, nếu hồ sơ đầy đủ, tại thời điểm chứng thực các bên tham gia hợp đồng, giao dịch tự nguyện, minh mẫn và nhận thức, làm chủ được hành vi của mình thì thực hiện chứng thực.
Theo bài báo phản ánh, tại thời điểm ký hợp đồng, bà Trần Thị Cước không có mặt tại trụ sở UBND xã Mỹ Chánh Tây. Việc giả chữ ký bà Cước nghi là do con trai là ông Nguyễn Văn Thinh thực hiện. Người thực hiện chứng thực là ông Nguyễn Văn Mỹ (thời điểm này giữ chức Chủ tịch UBND xã Mỹ Chánh Tây, hiện giữ chức Phó Bí thư Đảng uỷ xã Mỹ Chánh Tây) cũng thừa nhận bà Cước không đến trụ sở UBND xã Mỹ Chánh, việc chứng thực được thực hiện qua video call qua ứng dụng zalo.
Như vậy, thủ tục chứng thực hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất ngày 5-10-2020 là không đúng pháp luật. Người tiếp nhận hồ sơ (thông thường là tư pháp xã) và người thực hiện chứng thực là ông Nguyễn Văn Mỹ phải chịu trách nhiệm đối với những sai phạm này.
Sổ đỏ cũ thửa đất số 875 vẫn đang được gia đình ông Nguyễn Đình Nguyên cất giữ
Từ những hành vi sai phạm trên, luật sư Duyên Trần nêu ý kiến cần xử lý trách nhiệm những người có liên quan. Cụ thể, đối với ông Nguyễn Văn Thinh, nếu chứng minh được ông Thinh biết rõ thửa đất là tài sản chung của 11 thành viên hộ gia đình nhưng cố tình che giấu, giả chữ của bà Trần Thị Cước để ký hợp đồng chuyển nhượng nhằm chiếm đoạt tiền của người nhận chuyển nhượng thì có thể bị truy cứu về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự.
Đối với người tiếp nhận hồ sơ chứng thực (cán bộ tư pháp) và người thực hiện chứng thực (ông Nguyễn Văn Mỹ, nguyên chủ tịch xã), những người này đã cố ý làm trái công vụ gây thiệt hại cho gia đình của bà Trần Thị Cước.
Nếu chứng minh được có vụ lợi thì có thể bị truy cứu về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ theo Điều 356 Bộ luật Hình sự. Trường hợp không chứng minh được vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác thì có thể bị truy cứu về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo Điều 360 Bộ luật Hình sự.
Như Báo Người Lao Động đã thông tin, ông Nguyễn Đình Nguyên (55 tuổi; ngụ xã Mỹ Chánh, huyện Phù Mỹ) vừa gửi đơn tố cáo đến cơ quan chức năng về việc chính quyền địa phương chứng thực hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất trái quy định, khiến gia đình ông mất trắng thửa đất, thiệt hại nhiều tỉ đồng.
Cụ thể, năm 1998, hộ gia đình phía vợ ông gồm 11 người được UBND huyện Phù Mỹ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) thửa đất 875. Thời điểm này, sổ đỏ được cấp ghi tên mẹ vợ ông là bà Trần Thị Cước - đại diện hộ gia đình 11 người.
Vì muốn chiếm đoạt thửa đất 875 nên giữa năm 2020, anh ruột vợ ông là ông Nguyễn Văn Thinh (57 tuổi; hiện trú tại tỉnh Lâm Đồng) về xã Mỹ Chánh Tây khai báo mất sổ đỏ với chính quyền địa phương và tiến hành các thủ tục để được cấp lại. Trong khi đó, sổ đỏ này vẫn đang được bà Nguyễn Thị Cúc, em ruột ông Thinh, cất giữ đến nay. Cả gia đình không hề hay biết gì về việc ông Thinh báo mất sổ đỏ với chính quyền.
Trên cơ sở đó, ngày 1-10-2020, thửa đất 875 được Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Định cấp sổ đỏ mới. Trên sổ đỏ này, người được cấp vẫn ghi tên "hộ bà Trần Thị Cước" - tức cấp cho hộ gia đình gồm 11 người bên phía nhà vợ ông Nguyên.
Sau khi có sổ đỏ mới, được sự giúp sức của đại diện UBND xã Mỹ Chánh Tây, ông Nguyễn Văn Thinh đã bán trót lọt thửa đất 875 của gia đình cho ông Phạm Văn Trí theo hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất ngày 5-10-2020.
