Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) mới đây đã tiếp nhận một trường hợp bệnh nhân bị tổn thương thận, suy thận cấp do tin theo mạng internet, lấy cây mọc dại ngoài vườn, cây me đất hoa đỏ để đun nước uống.
Theo lời kể của bệnh nhân 62 tuổi (ở Hà Nội), do tìm hiểu trên mạng internet thấy cây me đất có tác dụng thanh mát, giải độc, đồng thời thấy người thân cũng thường xuyên đun nước uống để chữa sỏi thận, tiểu đường, nên bệnh nhân đã ra vườn nhổ về dùng.
Loại cây me đất hoa đỏ bệnh nhân đun nước uống. (mẫu do bệnh nhân cung cấp)
Bệnh nhân nhổ được khoảng 0,5kg, sau đó lấy cả rễ và thân cây rửa sạch đun nước uống. Sau khi đun với 1,5 lít nước, thành phẩm thu được khoảng 600ml, chia làm 3 cốc. Bệnh nhân uống 2 cốc, còn 1 cốc cho mẹ già 85 tuổi cùng uống.
Theo bệnh nhân, nước có vị chát, chua, mặc dù không cho thêm bất cứ thứ gì vào nấu cùng. Sau uống một thời gian ngắn thì cảm thấy khó chịu, buồn nôn và nôn ra dịch. Sáng hôm sau bệnh nhân vẫn dậy sinh hoạt bình thường nhưng có cảm giác mệt, đau đầu và choáng. Sau 2 ngày thì thấy người mệt, ăn không ngon nên vào viện để kiểm tra.
Tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân tỉnh táo, các chỉ số sinh tồn ổn định, tuy nhiên kết quả xét nghiệm cho thấy chỉ số creatinine tăng cao bất thường, dấu hiệu tổn thương thận rõ rệt.
Mẫu cây bệnh nhân mang đến được xác định là cây me đất hoa đỏ (Oxalis corymbosa DC), có chứa axit oxalic - chất có thể gây tổn thương thận nếu sử dụng quá mức.
Nữ bệnh nhân đang được thăm khám tại Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai),
Tiến sĩ - bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai), cho biết, axit oxalic là một loại axit hữu cơ mạnh, có thể gây ngộ độc cấp tính nếu sử dụng liều cao, thậm chí tử vong. Ngoài ra, chất này kết hợp với canxi trong cơ thể tạo thành sỏi oxalat, lắng đọng ở thận và các cơ quan khác.
"Trung tâm đã từng tiếp nhận bệnh nhân ngộ độc axit oxalic và suy thận do uống trực tiếp hóa chất này. Tuy nhiên, đây là trường hợp đầu tiên chúng tôi ghi nhận, chẩn đoán một bệnh nhân uống loại cây có chứa axit oxalic và bị ngộ độc với tình trạng suy thận. Tìm kiếm trong y văn trên thế giới, chúng tôi chưa thấy có báo cáo hay nghiên cứu nào ghi nhận có người bị ngộ độc loại cây này", TS.BS Nguyễn Trung Nguyên thông tin.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên cho biết thêm, axit oxalic (muối oxalat) là axit hữu cơ với tính axit khá mạnh, gấp khoảng 10 nghìn lần axit acetic. Ở điều kiện thường, axit oxalic tồn tại ở dạng tinh thể, dễ tan trong nước tạo dung dịch không màu, có vị chua. Ở liều cao, axit oxalic dễ làm kích thích niêm mạc ruột và ở liều nguyên chất với hàm lượng 4-5g có thể có khả năng gây ngộ độc cấp tính, thậm chí dẫn đến tử vong.
Axit oxalic có thể tìm thấy trong các loại thực phẩm rau, củ, quả, mà chúng ta hấp thụ hàng ngày như: khế, chanh, nho, me, củ cải đường, ca cao, cải bó xôi, lá chè, cải thìa, cần tây... Cách dễ nhận biết khi ăn thực phẩm chứa axit oxalic là có vị chua, chát. Tuy nhiên, với việc ăn uống bình thường hằng ngày các thực phẩm này thì lượng axit oxalic đưa vào không ảnh hưởng tới sức khỏe. Cây me đất vốn đã nổi tiếng với thành phần có chứa axit oxalic và có lẽ hàm lượng nhiều hơn các loại cây khác.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên phân tích, đây là một trường hợp điển hình về việc một loại cây cỏ, kể cả được ghi nhận có thể ăn uống bình thường, nhưng khi ăn uống quá nhiều cũng có thể dẫn tới ngộ độc. Bên cạnh đó, vấn đề dùng cây cỏ để chữa bệnh, mặc dù được cho là thảo dược, nghe có vẻ lành tính, thậm chí có loại dùng làm thuốc, nhưng đã là thuốc cần phải tuân theo nguyên tắc khám chữa bệnh, quản lý thuốc và dùng thuốc.
Vì vậy, bác sĩ Nguyên khuyến cáo người dân khi thấy có vấn đề sức khỏe cần đi khám để kiểm tra và chẩn đoán ra bệnh, sau đó kê đơn, chọn thuốc dùng với chủng loại và liều lượng… phù hợp. Người dân tuyệt đối không nên tin, làm theo những thông tin trên mạng hoặc truyền miệng, tránh những hậu quả đáng tiếc.
Minh Hoa (t/h theo Người Lao Động, Vietnam+, Sức khoẻ & Đời sống)
