Theo Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) thông tin ngày 10/6, Iurii Gugnin, một doanh nhân người Nga và là CEO của công ty thanh toán tiền mã hóa Evita Pay đã bị buộc tội rửa tiền với tổng giá trị giao dịch bất hợp pháp lên tới 530 triệu USD. Vụ việc được cho là một trong những hành vi rửa tiền bằng tài sản kỹ thuật số lớn nhất từng bị phát hiện tại Mỹ.
Hành vi tinh vi dưới lớp vỏ công nghệ
Từ giữa năm 2023 đến đầu năm 2025, Gugnin và công ty Evita Pay đã thực hiện hàng loạt giao dịch sử dụng stablecoin Tether (USDT), một loại tiền mã hóa ổn định giá trị, được thiết kế để duy trì tỷ giá gần như không đổi so với đồng USD, nhằm giúp người dùng tránh biến động mạnh của thị trường crypto. Họ đã dùng hệ thống thanh toán này để chuyển tiền cho các khách hàng ở Nga trong đó có cả những ngân hàng và công ty nằm trong danh sách bị Mỹ trừng phạt kinh tế.
Theo cáo trạng, Evita Pay đã hoạt động như một "đường ống ngầm" đưa tiền từ Nga vào hệ thống tài chính toàn cầu, sử dụng các công cụ như ví tiền mã hóa, tài khoản ngân hàng ở nước ngoài, và công nghệ mã hóa để che giấu nguồn gốc dòng tiền.
Một phần đáng kể của khoản tiền này được chuyển đổi sang stablecoin USDT, sau đó được rút ra hoặc dùng để thanh toán cho các mặt hàng bị hạn chế xuất khẩu sang Nga, bao gồm cả thiết bị điện tử, máy chủ thiết kế tại Mỹ, thậm chí là các dịch vụ xa xỉ như du thuyền và tác phẩm nghệ thuật.
Mạng lưới tài chính xuyên quốc gia
Đáng chú ý, Evita Pay không chỉ hoạt động tại Mỹ mà còn đặt trụ sở và văn phòng đại diện tại nhiều nước, bao gồm UAE, Trung Quốc, Nga và Singapore. Công ty bị cáo buộc đã thiết lập hàng chục ví điện tử và tài khoản ngân hàng khác nhau, qua đó tạo thành một mạng lưới chuyển tiền khép kín nhưng cực kỳ khó truy vết.
Bộ Tư pháp Mỹ cho biết, có ít nhất 22 giao dịch đáng ngờ đã được thực hiện chỉ trong vòng một năm, với số tiền lên đến hàng trăm triệu USD. Hành vi này không chỉ vi phạm Luật chống rửa tiền mà còn vi phạm các lệnh trừng phạt mà Mỹ áp đặt lên Nga sau cuộc chiến tại Ukraine.
Hình ảnh của Iurii Gugnin vào tháng 9 năm 2024. (Ảnh: WSJ)
Tài sản bị tịch thu khổng lồ
Theo công bố từ DOJ và truyền thông Mỹ, tổng giá trị tài sản đã bị tịch thu từ Gugnin và công ty Evita Pay lên tới 530 triệu USD, tương đương hơn 13.400 tỷ đồng Việt Nam. Trong đó, khoảng 365 triệu USD được xác định là giá trị của stablecoin USDT mà nhóm này sử dụng để chuyển tiền xuyên biên giới. Ngoài ra, các tài khoản ngân hàng tại Mỹ và nước ngoài, ví tiền mã hóa phục vụ cho các giao dịch quốc tế, cùng với các khoản thanh toán cho dịch vụ xa xỉ như du thuyền và tác phẩm nghệ thuật cũng bị thu giữ. Cơ quan chức năng còn thu hồi một số thiết bị máy chủ có nguồn gốc từ Mỹ được xuất khẩu trái phép sang Nga. Bên cạnh đó, các thiết bị lưu trữ dữ liệu điện tử và tài liệu liên quan đến hoạt động thiết lập ví ảo, cũng như bằng chứng cho thấy hành vi lách lệnh kiểm soát xuất khẩu, đã được đưa vào diện điều tra.
Rúng động cộng đồng tiền mã hóa
Vụ việc đang gây chấn động trong cộng đồng tiền mã hóa quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh chính phủ Mỹ và các nước phương Tây ngày càng siết chặt kiểm soát các hoạt động tài chính phi truyền thống có nguy cơ hỗ trợ cho tội phạm hoặc các quốc gia bị trừng phạt.
Một quan chức từ Bộ Tư pháp Mỹ khẳng định với WSJ: "Đây là hồi chuông cảnh tỉnh cho những ai nghĩ rằng họ có thể lợi dụng công nghệ để né tránh pháp luật. Tiền mã hóa không phải là nơi trú ẩn an toàn cho các hoạt động rửa tiền hay hỗ trợ tài chính cho kẻ xấu."
Gugnin hiện đang bị truy tố với 22 tội danh liên quan đến rửa tiền, gian lận ngân hàng, vi phạm luật trừng phạt, và âm mưu lừa đảo liên bang. Nếu bị kết án, ông có thể đối mặt với nhiều thập kỷ tù giam.
Thông điệp mạnh mẽ từ giới chức Mỹ
Vụ án của Iurii Gugnin đánh dấu một bước đi cứng rắn trong chiến lược truy quét hoạt động rửa tiền bằng tài sản kỹ thuật số của Mỹ. Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị toàn cầu chưa hạ nhiệt, việc sử dụng tiền mã hóa như một công cụ để lách luật và tiếp tục hoạt động thương mại ngầm đang trở thành mối lo ngày càng lớn.
Bộ Tài chính Mỹ cho biết sẽ tiếp tục phối hợp với FBI, Bộ An ninh Nội địa và các cơ quan thực thi pháp luật quốc tế để điều tra, phong tỏa và xử lý triệt để các tổ chức và cá nhân lạm dụng công nghệ nhằm phục vụ cho các mục đích phi pháp.
Giới quan sát nhận định, với quy mô tài sản bị thu giữ lên tới hơn 13.000 tỷ đồng, vụ việc này không chỉ là một cảnh báo cho các tổ chức tài chính mà còn cho toàn ngành công nghệ tài sản số: Minh bạch và tuân thủ đang là yếu tố sống còn trong thời đại hậu tiền mặt.
(Theo WSJ, BI, FT)
