ThS. BS Nguyễn Sỹ Thấu, Khoa Hồi sức Truyền nhiễm, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, mới đây đã tiếp nhận một trường hợp người bệnh nữ sinh năm 1948 được chẩn đoán theo dõi nhiễm ấu trùng sán dây lợn. Bệnh nhân được chuyển lên từ tuyến dưới trong tình trạng rối loạn ý thức, đe dọa suy hô hấp, phải xử trí khẩn cấp.
Kết quả chụp cắt lớp vi tính sọ não và X-quang ngực cho thấy nhiều nốt cản quang trong nhu mô não và dưới da vùng ngực – bụng, đặc trưng cho hình ảnh nhiễm ấu trùng sán dây lợn mạn tính. Một số u cục kích thước nhỏ có thể sờ thấy rõ dưới da vùng ngực và cánh tay.
Dù xét nghiệm kháng thể IgM với sán dây lợn âm tính nhưng hình ảnh X-quang vẫn cho thấy các nang sán đã vôi hóa, chứng tỏ người bệnh từng nhiễm ấu trùng từ nhiều năm trước. Các nang này khi thoái hóa thường tồn tại lâu dài trong mô cơ thể. Sau khi được điều trị ổn định theo phác đồ bệnh chính, bệnh nhân đáp ứng tốt và được xuất viện, tiếp tục theo dõi tại tuyến cơ sở.
Khai thác tiền sử phát hiện bệnh nhân thường ăn các món sống như nem chạo và rau sống…
Hình ảnh X-quang và CT não của bệnh nhân xuất hiện nhiều nốt vôi hóa của ấu trùng sán lợn.
Ấu trùng sán dây lợn – hiểm họa từ thói quen ăn đồ sống
Theo bác sĩ Thấu, sán dây lợn (Taenia solium) là một loại ký sinh trùng nguy hiểm, có thể gây bệnh ở cả người và lợn. Ở người, sán trưởng thành sống ký sinh trong ruột non, có thể dài từ 2 đến 7 mét, gồm hàng nghìn đốt nối liền nhau. Mỗi đốt sán chứa trứng, được thải ra ngoài theo phân.
Trứng sán có thể tồn tại nhiều tháng trong môi trường, bám vào thực phẩm, rau sống hoặc nguồn nước. Khi lợn ăn phải trứng sán, ấu trùng sẽ phát triển trong ruột, chui qua thành ruột rồi theo đường máu đến cơ, tạo thành các nang nhỏ (hạt gạo) trong thịt. Loại thịt này được gọi là thịt lợn gạo – nguồn lây nhiễm chủ yếu cho con người đặc biệt là khi ăn thịt chưa chín kỹ.
Bệnh có thể lây nhiễm sang người khi người đó ăn thịt lợn gạo tái, sống chứa nang ấu trùng hoặc ăn rau sống, thực phẩm, nước uống nhiễm trứng sán do vệ sinh kém.
Sau khi xâm nhập vào cơ thể, ấu trùng sán không chỉ ký sinh ở cơ mà còn có thể di chuyển lên não, mắt, tim, hoặc phổi, gây ra các tổn thương nghiêm trọng. Khi sán ký sinh tại não, người bệnh có thể bị động kinh, rối loạn tâm thần – vận động, đau đầu kéo dài, hoặc suy giảm trí nhớ. Nếu ký sinh ở mắt, bệnh nhân có thể giảm thị lực, thậm chí mù lòa.
Bác sĩ Thấu cho hay, trường hợp bệnh nhân trên là minh chứng rõ ràng cho hậu quả lâu dài của việc nhiễm sán dây lợn không được phát hiện và điều trị sớm. Khi nang sán thoái hóa và vôi hóa, chúng vẫn tồn tại trong mô, để lại nhiều tổn thương trên phim X-quang hoặc CT não.
Theo bác sĩ Thấu, bệnh sán dây lợn hoàn toàn có thể phòng tránh nếu người dân tuân thủ các nguyên tắc vệ sinh và ăn uống an toàn. Một số biện pháp dự phòng được khuyến cáo gồm:
- Ăn chín, uống chín, đặc biệt với thịt lợn, thịt bò và các món tái, nem chua, tiết canh.
- Không ăn rau sống chưa rửa kỹ, nhất là rau trồng ở khu vực gần chuồng trại chăn nuôi.
- Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Tẩy giun định kỳ cho người và vật nuôi.
- Khi có triệu chứng bất thường như đau đầu kéo dài, co giật, rối loạn thị giác… người dân nên đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị.
Người có sán trưởng thành trong ruột (phát hiện qua xét nghiệm phân) cần được điều trị và quản lý chất thải cẩn thận để tránh phát tán trứng sán ra môi trường.
