Khi bàn về công tác cán bộ – khâu “then chốt của then chốt” trong sự nghiệp đổi mới, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng nhấn mạnh: "Cán bộ là cái gốc của mọi công việc. Công việc thành bại là do cán bộ tốt hay kém". Lời dặn này trở thành kim chỉ nam trong bối cảnh cả nước đang quyết liệt thực hiện tinh giản biên chế, sắp xếp lại tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.
Không thể không nhắc đến một câu nói nổi tiếng khác của ông – "Đừng tưởng đỏ là chín". Một cảnh báo sắc sảo, lột tả đúng thực trạng “đánh giá hình thức”, “chuộng vỏ bọc” trong công tác cán bộ. Trong đó, có không ít trường hợp cán bộ tuy mang vẻ ngoài lý tưởng, viết báo cáo hay, nói năng hùng hồn nhưng lại thiếu năng lực thực tiễn và xa rời thực tế, nói không đi đôi với làm.
Cuộc cải cách bộ máy hành chính chỉ thực sự thành công khi chúng ta chọn được những cán bộ “đỏ thực chất” – tức là vừa có lập trường chính trị vững vàng, vừa có trình độ chuyên môn và phẩm chất đạo đức đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong quản trị hiện đại.
Ảnh minh họa: KT Internet
Thực tế tại nhiều địa phương cho thấy, sau sáp nhập, bộ máy tuy gọn hơn nhưng hiệu quả chưa được cải thiện rõ rệt. Một phần nguyên nhân đến từ việc lựa chọn cán bộ không phù hợp. Không ít người giữ chức vụ nhưng thiếu năng lực quản lý, không theo kịp yêu cầu mới, thậm chí có tư tưởng ỷ lại, hình thức.
Vấn đề này càng trở nên cấp thiết trong bối cảnh cả nước đang bước vào giai đoạn chuẩn bị nhân sự cho Đại hội Đảng sắp tới. Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh một yêu cầu đặc biệt trong quá trình này: “Phải đặc biệt coi trọng chất lượng nguồn nhân sự và có cơ cấu hài hòa, hợp lý”. Chỉ đạo này một lần nữa khẳng định công tác cán bộ không chỉ là chuyện tổ chức mà là vấn đề sống còn đối với chất lượng bộ máy. Tinh giản mà không tinh lọc, sắp xếp mà không chọn đúng người thì bộ máy sẽ rơi vào hình thức, không thể vận hành hiệu quả.
Muốn tinh giản thực chất, điều đầu tiên là phải thay đổi tư duy và phương pháp đánh giá cán bộ sâu sát hơn với các nguyên tắc: Lấy hiệu quả công việc làm thước đo trung tâm. Không đánh giá cán bộ qua lời nói hay báo cáo thành tích mà qua năng lực giải quyết vấn đề cụ thể, dám nghĩ dám làm, khả năng tháo gỡ vướng mắc cho người dân và doanh nghiệp.
Một cán bộ thực chất phải là người biết lắng nghe, dám chịu trách nhiệm và hành động quyết liệt, chứ không chỉ xuất hiện trên khung hình TV hay báo chí. Bên cạnh đó, rất cần đa dạng hóa việc thu thập thông tin đánh giá cán bộ. Không chỉ dựa vào cấp trên, mà phải lắng nghe từ người dân – những người tiếp xúc trực tiếp với cán bộ hằng ngày. Mô hình tại Singapore, nơi có đến 40% điểm đánh giá công chức đến từ ý kiến người dân (Performance Management Framework for Civil Servants - 2022), là một ví dụ cần học hỏi. Khi người dân được tham gia giám sát, cán bộ sẽ không thể "núp sau thành tích" mà buộc phải "làm thật, có kết quả thật".
Đặc biệt cần minh bạch hóa quy trình bổ nhiệm và sử dụng cán bộ. Mọi quyết định liên quan đến nhân sự cần được công khai trong tổ chức, có phản biện, thẩm định chéo và kiểm tra chặt chẽ. Phải chấm dứt hoàn toàn tình trạng “chạy chức, chạy quyền”, “cả họ làm quan” đưa người thân quen không đủ phẩm hạnh và tài năng, vốn là một “căn bệnh trầm kha” gây méo mó hệ thống trong nhiều năm qua.
Một yếu tố then chốt khác là phát huy dân chủ thực chất trong công tác cán bộ. Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng nhấn mạnh: "Muốn chọn được người có đức, có tài thì phải dân chủ thật sự, khách quan, minh bạch. Dân không tin thì không thể làm được". Sự tham gia của người dân không chỉ giúp sàng lọc người tốt, mà còn giúp khôi phục niềm tin vào bộ máy công quyền – điều vô cùng quan trọng trong bối cảnh chống suy thoái tư tưởng và tăng cường đoàn kết xã hội.
Tinh giản bộ máy không phải là cắt giảm cho đủ chỉ tiêu, càng không phải là “xếp người cho kín ghế”, mà là một cuộc đổi mới sâu sắc về cách tổ chức, vận hành và chọn lựa con người. Muốn nâng cao chất lượng, phải kiên quyết loại bỏ những cán bộ “đỏ giả”, chỉ giỏi tô vẽ, không đủ bản lĩnh. Đồng thời, cũng cần tạo ra môi trường khuyến khích những người có năng lực, có khát vọng cống hiến, dám làm – dám chịu trách nhiệm.
Sẽ không có một nền hành chính hiệu quả nếu vị trí lãnh đạo chỉ là nơi “đóng dấu quyền lực” mà không đi kèm năng lực hành động. Cuộc cải cách chỉ thành công khi mỗi vị trí đều được trao cho người xứng đáng, được lựa chọn bằng tiêu chí công khai, minh bạch và đặt lợi ích quốc gia – dân tộc lên trên hết.
Một lần nữa xin nhắc lại lời của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: "Đừng tưởng đỏ là chín". Đây không chỉ là một câu nói, mà là một lời cảnh tỉnh, một nguyên lý bất biến trong công tác cán bộ. Nếu nhìn nhầm người, chọn sai người thì dù bộ máy có gọn đến đâu, cũng chỉ là “bình mới rượu cũ”. Muốn công cuộc tinh giản bộ máy đi vào thực chất, phải bắt đầu từ việc lựa chọn đúng người, đúng việc – những người thực sự vừa hồng, vừa chuyên, để dẫn dắt đất nước đi lên trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
