Triển lãm Thương mại điện tử xuyên biên giới Việt Nam không chỉ là triển lãm hàng hóa theo nghĩa truyền thống mà sẽ tích hợp kho hàng ở nước ngoài, vận chuyển logistics, phân phối nền tảng và hợp tác sâu rộng với các nền tảng thương mại điện tử chính thống. Triển lãm sẽ mời một số lượng lớn các tổ chức MCN, chuyên gia, người dẫn chương trình, người nổi tiếng trên Internet, tận dụng triệt để phương tiện truyền thông và các phương thức tiếp thị mới, đồng thời sử dụng tài nguyên của các cơ quan điều hành đại lý và phát trực tiếp để kết nối các kênh bán sản phẩm và mở rộng thị trường mới cho các nhà triển lãm. Droshipping (bán hàng bỏ qua khâu vận chuyển), một cú nhấp chuột mua hàng, quét mã QR hay ChatGPT và các công nghệ tiên tiến khác sẽ hỗ trợ mạnh mẽ cho các nhà khai thác kênh thương mại điện tử.
Theo số liệu, năm 2017, lượng người tiêu dùng trực tuyến của Việt Nam chỉ chiếm khoảng 28% tổng số người tiêu dùng. Đến năm 2020, số lượng người tiêu dùng trực tuyến đã chiếm gần 50%. Ước tính đến năm 2025, với dân số khoảng 100 triệu người, lượng người tiêu dùng trực tuyến của Việt Nam sẽ chiếm hơn 70%.
Cũng theo số liệu, hoạt động kinh doanh thương mại điện tử của Việt Nam đang nhanh chóng bắt nhịp và vượt qua các nước ASEAN khác. Trong cuộc khảo sát về thương mại điện tử năm 2020 của Liên Hợp Quốc trên 193 quốc gia và vùng lãnh thổ, Việt Nam xếp thứ 86, tăng 2 bậc. Việt Nam cũng đang tích cực hoàn thiện và phát triển thương mại điện tử, với mục tiêu trở thành 1 trong 4 quốc gia lớn ở Đông Nam Á vào năm 2025. Hiện tại, 40 triệu người mua sắm trực tuyến của Việt Nam chi tiêu trung bình khoảng 210 USD/năm, đứng thứ hai trong số các nước ASEAN. Thị trường thương mại điện tử của Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển khi tỷ lệ sử dụng internet tăng lên, điện thoại thông minh được sử dụng rộng rãi hơn và niềm tin của người dân vào mua sắm trực tuyến cũng ngày càng tăng lên.
1. Doanh nhân nước ngoài đầu tư mạnh vào thị trường thương mại điện tử Việt Nam
Sự thành công của một số nền tảng thương mại điện tử của Việt Nam như Tiki, Sendo và Thế giới di động chứng tỏ sự đón nhận thương mại điện tử của thị trường tiêu dùng Việt Nam. Ngoài ra, đầu tư nước ngoài từ các nước Nhật Bản, Đức, Mỹ, Hàn Quốc, Trung Quốc và Singapore cũng đã tạo động lực mạnh mẽ để các nền tảng này có thể phát triển với quy mô lớn.
2. Môi trường pháp lý thuận lợi
Theo truyền thông nước ngoài, hiệp ước pháp lý về thương mại điện tử của Việt Nam đã tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho người bán hàng thương mại điện tử. Hiện tại, Việt Nam đã ban hành 5/6 quy định pháp luật liên quan đến hoạt động thương mại điện tử. Sự phát triển mạnh mẽ này chủ yếu xoay quanh các lĩnh vực thương mại điện tử như vận tải, chuyển phát và logistics. Tính đến năm 2020, Việt Nam vẫn là thành viên của hiệp định FTAS cho phép người bán nhập khẩu và xuất khẩu sản phẩm với mức thuế thấp hoặc miễn thuế.
3. Trong ngành thương mại điện tử đang bùng nổ, kỳ vọng phát triển của một số ngành hàng trên thị trường thương mại điện tử Việt Nam
Trong ba năm qua, doanh thu của ngành thời trang Việt Nam đã tăng 180%. Theo các dự báo liên quan, trong 5 năm tới ngành thời trang sẽ tăng trưởng với tốc độ tăng trưởng hàng năm là 24%, với doanh thu khoảng 2,1 tỷ USD. Sản phẩm điện tử là ngành hàng lớn nhất và có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong thương mại điện tử Việt Nam. Trong 3 năm qua duy trì tốc độ tăng trưởng hàng năm gần 27%, ước tính đến năm 2025, doanh thu ngành hàng này sẽ đạt 2,4 tỷ USD. Ngoài ra, đồ chơi, vật nuôi và các sản phẩm thủ công có tốc độ tăng trưởng hàng năm là 16%. Tốc độ tăng trưởng của của các mặt hàng này dự kiến sẽ chậm lại dưới 15% vào năm 2025. Kể từ năm 2017, đồ nội thất và thiết bị gia dụng đã cho thấy xu hướng tăng trưởng hàng năm là 18% và dự kiến sẽ duy trì tốc độ tương tự trong 5 năm tới. Thực phẩm và ngành hàng chăm sóc cá nhân đã tăng hơn 3,7 lần trong 3 năm qua và dự kiến trong 6 tháng tới sẽ tăng với tốc độ hàng năm hơn 16%.
4. Sự bùng nổ của thanh toán kỹ thuật số
Sự bùng nổ của thị trường thương mại điện tử Việt Nam đã thúc đẩy sự phát triển của ngành thanh toán kỹ thuật số. Người tiêu dùng ngày càng “chuộng” với các dịch vụ tài chính kỹ thuật số và sự bùng phát của đại dịch đã dẫn đến sự gia tăng nhu cầu về thanh toán không tiếp xúc và giao dịch không dùng tiền mặt. Mặc dù ở hiện tại, gần 1/3 giao dịch thương mại điện tử tại Việt Nam vẫn được thanh toán bằng tiền mặt, nhưng dự kiến tỷ lệ này sẽ giảm xuống còn 1/4 vào năm 2025. Thị trường thương mại điện tử đang bùng nổ và các ban ngành liên quan đã đưa ra các hiệp ước quy định có lợi đối với thị trường giúp đẩy nhanh tiến trình của Việt Nam trong kỷ nguyên thanh toán điện tử.
5. Mặc dù thanh toán bằng tiền mặt vẫn là chủ yếu nhưng thanh toán kỹ thuật số đang ngày càng hoàn thiện hơn
Theo kỳ vọng của thị trường, ví điện tử sẽ thay thế phần lớn giao dịch tiền mặt ở Việt Nam, thị trường thanh toán tài chính còn nhiều dư địa tăng trưởng. Hiện Việt Nam có hơn 13 triệu tài khoản ví điện tử và có rất nhiều thành phần tham gia thị trường. Trong số đó, sau khi Moca hợp tác với Grab vào năm 2018, lượng người dùng tăng đột biến. Về vốn, Momo có đủ quỹ phát triển sau khi nhận được khoản đầu tư 133 triệu USD.Với tư cách là kỳ lân duy nhất trong nước, ZaloPay có mức độ phủ sóng lớn. Theo báo cáo từ DealStreetAsia, gần đây phần lớn cổ phần của công ty khởi nghiệp thanh toán Việt Nam WePay đã được Gojek mua lại. Ngoài ra, Gojek cũng đã hợp tác với 24 ngân hàng trong nước, 1000 đơn vị chấp nhận thẻ và 4 tổ chức phát hành thẻ quốc tế để triển khai hoạt động kinh doanh thanh toán kỹ thuật số tại Việt Nam. Được biết, eMonkey cũng đã nhận được phần lớn khoản đầu tư cổ phần từ Ant Financial. Payoo, AirPay, SenPay và Viettel đều là những công ty hàng đầu trong ngành.
6. Phân bổ lưu lượng thương mại điện tử tại thị trường Việt Nam
Kết quả thống kê từ iPrice cho thấy, hơn ¼ lượng truy cập thương mại điện tử tại Việt Nam đến từ Shopee, trong quý 3 năm 2020, Shopee trở thành trang thương mại điện tử được truy cập nhiều nhất tại thị trường Việt Nam. Ba cổng thương mại điện tử hàng đầu tại thị trường Việt Nam gồm Shopee, Thế Giới Di Động và Tiki đã chiếm hơn một nửa lượng truy cập trên thị trường thương mại điện tử. Ngoài ra, các nền tảng trực tuyến của Việt Nam đã thu hút hơn ⅗ lượng truy cập trang, trong khi các nền tảng không phải của Việt Nam như Shopee và Lazada đã chiếm lần lượt khoảng 3/4 và 1/4 lượng truy cập web. Về phương diện chia theo ngành, các cửa hàng trang web độc lập chiếm gần 60% lượng truy cập và lượng người bán trên nền tảng này đã thu hút hơn 1/3 lượng truy cập. Lượng truy cập các ngành như thời trang, mỹ phẩm và bộ phận khác chiếm không quá 5%.
7. Cơ hội và thách thức trên thị trường thương mại điện tử Việt Nam
Logistics, giá cả và nhận thức của người tiêu dùng về sản phẩm là những vấn đề mà người bán cần cân nhắc khi thâm nhập vào thị trường Việt Nam. Một vấn đề cơ bản đang tồn tại ở thị trường Việt Nam là thời gian giao hàng quá lâu, theo một khảo sát liên quan, thời gian giao hàng trung bình của thương mại điện tử ở Việt Nam là 5-6 ngày. Xét thấy tốc độ chuyển phát nhanh là điểm người tiêu dùng rất quan tâm khi mua sắm trực tuyến mà người bán và các nền tảng cần phải cải thiện. Ngoài ra, một vấn đề khác mà người bán phải đối mặt là bán nhầm hàng giả, vô tình xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, bán hàng cấm, từ đó sẽ gây ra thiệt hại nặng nề. Theo kết quả điều tra, những lý do chính khiến người tiêu dùng Việt Nam không mua sắm trực tuyến là hình ảnh sản phẩm không giống với sản phẩm thực tế, sợ lộ thông tin cá nhân và chi phí vận chuyển cao.
8. Thương mại điện tử Việt Nam có nhiều triển vọng nhưng lại đối mặt với những rào cản
Trong số các phân ngành, điện tử, thời trang, đồ chơi và nội thất là những phân ngành có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong ngành thương mại điện tử Việt Nam. Tốc độ tăng trưởng và quy mô của sản phẩm điện tử đứng đầu, với tốc độ tăng trưởng hàng năm từ năm 2017 đến năm 2020 là gần 27%, doanh thu dự kiến đạt 2,4 tỷ USD vào năm 2025. Doanh thu trong ngành thời trang tăng 180% trong giai đoạn 2017-2020 và sẽ tăng với tốc độ hàng năm là 24% trong vòng 5 năm tới. Đồ chơi, thú cưng và đồ thủ công tăng trưởng gần 16% hàng năm trong cùng kỳ, nhưng dự kiến sẽ giảm xuống dưới 15% vào năm 2025. Kể từ năm 2017, tốc độ tăng trưởng hàng năm của đồ nội thất và thiết bị là khoảng 18% và dự kiến sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng tương tự trong tương lai.
Để thiết lập thị trường thương mại điện tử, Việt Nam đã cung cấp một trong những môi trường phát triển thuận lợi nhất trong khu vực ASEAN. Năm quy định pháp luật điều chỉnh hoạt động thương mại điện tử đã được ban hành. Ngoài ra, Việt Nam đã tham gia 13 hiệp định thương mại tự do (FTA), cho phép xuất nhập khẩu hàng hóa với mức thuế thấp hoặc miễn thuế, điều này đã thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của thương mại điện tử xuyên biên giới tại Việt Nam.
Sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử Việt Nam không thể tách rời với sự tiến bộ của công nghệ tài chính kỹ thuật số. Đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy nhu cầu về các giao dịch không tiếp xúc và không dùng tiền mặt tăng cao, đồng thời sự đón nhận của mọi người đối với công nghệ tài chính kỹ thuật số đã tăng lên đáng kể. Hiện tại, gần 1/3 giao dịch thương mại điện tử tại Việt Nam dựa vào thanh toán bằng tiền mặt và tỷ lệ này dự kiến sẽ giảm xuống còn 1/4 vào năm 2025.
Triển vọng phát triển rộng lớn của thương mại điện tử Việt Nam đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư, trong đó đầu tư nhiều nhất là các công ty, doanh nghiệp đến từ Nhật Bản, Đức, Mỹ, Hàn Quốc, Trung Quốc và Singapore. Hiện tại, các nền tảng thương mại điện tử phổ biến nhất tại Việt Nam bao gồm Shopee, Lazada, Tiki, v.v. Một trong những đặc điểm của thị trường thương mại điện tử Việt Nam là bị chi phối bởi các nền tảng nước ngoài trong khu vực. Chẳng hạn, Lazada và Shopee lần lượt có liên kết với Alibaba (Trung Quốc) và SEA Ltd. (Singapore).
Đồng thời, kế hoạch chuyển đổi kỹ thuật số quốc gia của Việt Nam cũng đang tích cực thúc đẩy sự phát triển của các công ty thương mại điện tử trong nước. Ví dụ, Tiki, Sendo và Thế giới di động đã phát triển thành các nền tảng thương mại điện tử quy mô lớn hàng đầu tại Việt Nam.
Năm 2021, tổng vốn thu hút đầu tư vào lĩnh vực tài chính và thương mại điện tử của Việt Nam đã vượt 650 triệu USD. MoMo, một công ty thanh toán điện tử của Việt Nam với mức định giá hơn 2 tỷ USD, đã hoàn thành gọi vốn điện tử với hơn 200 triệu USD. Aemi Beauty, tập trung vào chuỗi cung ứng các sản phẩm làm đẹp, đã huy động vốn được 2 triệu USD từ Alpha JWC Ventures và 3 nhà đầu tư khác.
9. Logistics chuyển phát nhanh hay "rào cản" lớn nhất
Hơn 90% khiếu nại của khách hàng liên quan đến thời gian vận chuyển nhanh, giao hàng chậm, thiếu cập nhật về tình trạng giao gói hàng. Một số khiếu nại xoay quanh chất lượng dịch vụ của nhà vận chuyển như đơn hàng có bị hư hỏng trong quá trình vận chuyển hay không, thái độ phục vụ khách hàng,… Mặc dù người tiêu dùng ít phản hồi đối với dịch vụ mà họ hài lòng, nhưng người tiêu dùng sẽ đưa ra rất nhiều phản hồi tiêu cực đối với dịch vụ mà họ không hài lòng.
Báo cáo ngành logistics Việt Nam 2021 cho thấy, với sự gia nhập của các công ty đa quốc gia, thương mại điện tử là điểm tăng trưởng quan trọng cho dịch vụ logistics Việt Nam, đặc biệt là ngành vận tải biển quốc tế. Trong những năm gần đây, các công ty Hàn Quốc như Samsung SDS, Pantos, CJ GLS lần lượt gia nhập thị trường logistics Việt Nam và thu được lợi nhuận khá cao. Một số công ty thương mại điện tử của Việt Nam cũng đã bắt đầu nhận thấy nhu cầu cao của khách hàng về giao hàng nhanh và đang tăng tốc để tham gia vào lĩnh vực logistics thương mại điện tử.
Nhìn chung, việc chính phủ Việt Nam cam kết chuyển đổi kỹ thuật số nền kinh tế và tích cực thúc đẩy sự phát triển của thương mại điện tử, đầu tư nước ngoài vào các chuỗi công nghiệp liên quan đến thương mại điện tử có lợi cho việc thúc đẩy sự tăng trưởng của thị trường thương mại điện tử Việt Nam. Sau khi thực hiện nghiên cứu thị trường đầy đủ và hiểu được những rủi ro và thách thức, việc các nhà bán hàng xuyên biên giới vào Việt Nam để mở ra thị trường mới là một lựa chọn tốt.
Là một quốc gia ASEAN có nền kinh tế phát triển mạnh mẽ, trong những năm gần đây, Việt Nam đã thu hút sự quan tâm của một lượng lớn các công ty Trung Quốc. Mong muốn mở rộng thương hiệu của các công ty Trung Quốc sang Việt Nam và hợp tác với các đối tác Việt Nam để mở rộng thị trường Việt Nam đã trở thành mong muốn chung của các công ty Trung Quốc. Dựa vào khả năng cung ứng của các công ty Trung Quốc và nhu cầu của thị trường Việt Nam.
Các cơ sở và cụm công nghiệp từ khắp Trung Quốc, bao gồm các cụm công nghiệp mỹ phẩm, thiết bị đồ gia dụng, đồ lót, vật nuôi, dụng cụ nhà bếp và các ngành hàng khác phổ biến tại thị trường Việt Nam sẽ tham gia triển lãm.
Đồng thời, Diễn đàn Phát triển Kinh tế Kỹ thuật số Việt Nam sẽ được tổ chức bởi Bộ Công Thương Việt Nam, dự kiến mời các khách mời cùng ngành chia sẻ tình hình phát triển và kế hoạch tương lai của ngành tương ứng hoặc các doanh nghiệp để tìm kiếm cơ hội hợp tác, mời các đại diện nền tảng thương mại điện tử như SHOPEE, LAZADA, TIKTOK xây dựng kế hoạch phát triển toàn diện cho thị trường Việt Nam, tăng cường hợp tác với các nhà khai thác thương mại điện tử Việt Nam và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi kỹ thuật số của thị trường thương mại điện tử Việt Nam.
Triển lãm sẽ tăng cường hợp tác với những người nổi tiếng trên Internet, những người dẫn chương trình và các tổ chức mạng đa kênh MCN, đồng thời thông qua việc quảng bá và thu hút của họ trên các nền tảng như FACEBOOK, INTASGRAM, TIKTOK thu hút người bán trực tuyến và người bán trên các nền tảng tham gia triển lãm.
Hải An
