Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng. Ảnh: VGP
Chương trình có sự tham dự của Thứ trưởng Tài chính Trần Quốc Phương, lãnh đạo Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ, đại diện các Viện nghiên cứu, trường đại học và gần 70 chuyên gia từ 22 quốc gia tham dự trực tiếp và trực tuyến.
Định hướng thảo luận, Phó Thủ tướng đặt ra câu hỏi trọng tâm: Việt Nam cần làm gì để phát triển nhanh các ngành công nghệ chiến lược trong 2026-2027? Đồng thời, Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh cơ chế thu hút “Tổng công trình sư” và “Kiến trúc sư trưởng” cho các dự án công nghệ quốc gia, coi đây là hai vị trí then chốt để dẫn dắt các chương trình mang tính nền tảng.
Đề xuất của các chuyên gia, doanh nghiệp
Trong lĩnh vực bán dẫn, đại diện Mạng lưới Đổi mới sáng tạo tại Đài Loan, ông Võ Đức Thắng, đồng chủ nhiệm Chương trình Intense tại Việt Nam cho biết hơn 40.000 sinh viên Việt Nam đang học tập tại Đài Loan, với một nửa theo các ngành kỹ thuật công nghệ cao. Các mô hình đào tạo gắn doanh nghiệp cùng những hoạt động kết nối và văn phòng hợp tác tại nhiều địa phương đang tạo nền tảng quan trọng để Việt Nam xây dựng đội ngũ kỹ sư bán dẫn chất lượng cao.
Trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI), bản sao số (Virtual Twin), ông Lô Văn Ba, Giám đốc Quốc gia Dassault Systèmes Việt Nam cho rằng, Việt Nam đang sở hữu những điều kiện thuận lợi để đi thẳng vào mô hình công nghiệp số thế hệ mới, từ hạ tầng số, nguồn nhân lực trẻ đến nhu cầu hiện đại hóa các ngành chiến lược.
Theo đó, Dassault Systèmes đề xuất hợp tác với NIC xây dựng Trung tâm R&D Digital Twin và AI tại Việt Nam, phát triển các mô hình thử nghiệm trong hàng không vũ trụ, bán dẫn, giao thông thông minh, robotics và đô thị thông minh, đồng thời huy động nguồn lực quốc tế nhằm hình thành đội ngũ kỹ sư Digital Twin - AI “Make in Vietnam” và thúc đẩy năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia.
Về lĩnh vực công nghệ hàng không, vũ trụ, thiết bị bay không người lái, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Mừng, Giáo sư Đại học Sejong (Hàn Quốc), thành viên Mạng lưới Đổi mới sáng tạo tại Hàn Quốc chia sẻ kinh nghiệm phát triển nền kinh tế tầm thấp của Hàn Quốc. Chuyên gia này cho rằng, Việt Nam có thể tận dụng bối cảnh các nước hạn chế UAV xuất khẩu từ Trung Quốc để tham gia mạnh vào phân khúc UAV cỡ nhỏ, đồng thời cần đầu tư phát triển hệ sinh thái UAV quốc gia, hạ tầng quản lý không gian bay tầm thấp và khung chính sách thử nghiệm phù hợp.
Ông Nguyễn Văn Khoa - Chủ tịch mạng lưới AUVS Việt Nam, Tổng Giám đốc Tập đoàn FPT phát biểu tại sự kiện
Ông Nguyễn Văn Khoa - Chủ tịch mạng lưới AUVS Việt Nam, Tổng Giám đốc Tập đoàn FPT đề xuất 7 nội dung. Thứ nhất, đưa cơ sở dữ liệu UAV vào Cơ sở dữ liệu quốc gia, theo đúng tinh thần Nghị quyết 57 và 06.
Thứ hai, thành lập Hành lang thử nghiệm UAV quốc gia – National UAV Sandbox, trước mắt thí điểm tại Hà Nội, Quảng Ninh, Bình Định và TP.HCM.
Thứ ba, quy hoạch các vùng bay UAV trên toàn quốc. Thứ tư, xây dựng Trung tâm Kiểm định và Chứng nhận UAV Quốc gia, với sự tham gia của Bộ KH&CN, Bộ Quốc phòng, Học viện Kỹ thuật Quân sự và cộng đồng doanh nghiệp.
Thứ năm, triển khai cơ chế Đặt hàng công cho UAV trong giai đoạn 2025–2027. Thứ sáu, phát triển hệ sinh thái doanh nghiệp UAV Việt Nam thông qua các chương trình quốc gia về UAV, tập trung vào R&D cho pin, cảm biến, AI và điều khiển; kết hợp hỗ trợ startup qua các quỹ đổi mới sáng tạo, quỹ phát triển KH&CN; đồng thời xây dựng chuỗi cung ứng linh kiện trong nước như pin, động cơ, camera và chip. Thứ bảy, phát triển nguồn nhân lực và thúc đẩy ngoại giao công nghệ.
Con đường ngắn nhất để Việt Nam bứt phá trở thành quốc gia phát triển
Kết luận cuộc làm việc, Phó Thủ tướng hoan nghênh và đánh giá cao các mạng lưới đổi mới sáng tạo, các chuyên gia và doanh nghiệp đã đưa ra nhiều sáng kiến tốt, có khả năng triển khai ngay, thể hiện tinh thần chủ động, đổi mới sáng tạo và sẵn sàng đồng hành cùng Chính phủ và đất nước để đưa các định hướng chiến lược vào thực tiễn.
Phó Thủ tướng khẳng định, nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới là thực hiện hiệu quả, thực chất các chủ trương, chính sách đã được ban hành, nhằm phát triển đồng bộ và bền vững hệ sinh thái đổi mới sáng tạo các ngành công nghệ chiến lược. Đây không chỉ là nhiệm vụ của Chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước, mà còn là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của các mạng lưới đổi mới sáng tạo, chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp.
Bối cảnh, tình hình và yêu cầu phát triển các ngành công nghệ chiến lược hiện nay, các đại biểu đều thống nhất rằng, các lĩnh vực công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, an ninh mạng, lượng tử, robot, tự động hóa, hàng không vũ trụ, thiết bị bay không người lái, vật liệu tiên tiến và công nghệ y sinh… là những công nghệ chủ chốt quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên số, phát triển kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn. Đây không chỉ là cơ hội phát triển, mà còn là điều kiện sống còn để Việt Nam bứt phá, tham gia sâu vào chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu.
Để phát triển được các ngành này, Phó Thủ tướng cho rằng nước ta phải có chiến lược tổng thể làm chủ công nghệ lõi; phát triển nhân lực chất lượng cao; xây dựng hạ tầng công nghệ, hệ thống phòng thí nghiệm dùng chung; thúc đẩy đổi mới sáng tạo và hình thành hệ sinh thái toàn diện cho các ngành công nghệ, trong đó vai trò dẫn dắt của Nhà nước là quyết định sự thành công và gắn kết 3 nhà (Nhà nước, doanh nghiệp, viện trường).
Quang cảnh buổi làm việc
Thẳng thắn chỉ ra một số thách thức lớn, Phó Thủ tướng phân tích về vai trò các ngành công nghệ chiến lược ở một số cấp, ngành còn chưa đầy đủ; thiếu hụt nhân lực chất lượng cao; nhu cầu vốn rất lớn cho R&D, hạ tầng số, phòng thí nghiệm và sản xuất thử nghiệm; thiếu các không gian vật lý và chính sách thử nghiệm công nghệ mới; còn tồn tại khoảng cách về tiêu chuẩn, sở hữu trí tuệ, an ninh mạng và yêu cầu về chuỗi cung ứng toàn cầu.
Nhằm thực hiện hiệu quả các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong việc thúc đẩy các ngành công nghệ chiến lược, Phó Thủ tướng đề nghị các bên liên quan tập trung vào một số vấn đề.
Thứ nhất, Bộ Tài chính tổng hợp và đề xuất các cơ chế đột phá nhằm tạo thuận lợi cho việc huy động và phân bổ nguồn lực phục vụ phát triển các ngành công nghệ chiến lược.
Thứ hai, Bộ KH&CN tiếp thu đầy đủ, tối đa các ý kiến hợp lý, có giá trị của chuyên gia, nhà khoa học; nghiên cứu bổ sung một số ngành công nghệ trong nhóm sản phẩm công nghệ chiến lược; ưu tiên đặt hàng các nhiệm vụ KHCN, đổi mới sáng tạo cấp quốc gia cho các nhóm nghiên cứu; nghiên cứu, xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật đối với các công nghệ mới; triển khai cơ chế hỗ trợ sở hữu trí tuệ, thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm công nghệ chiến lược; thí điểm chương trình khởi nghiệp công nghệ trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược.
Đối với Mạng lưới Đổi mới sáng tạo và chuyên gia, Phó Thủ tướng đề nghị bám sát chủ trương của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là Nghị quyết 57, 11 ngành công nghệ chiến lược và giải quyết những "bài toán lớn" của đất nước hiện nay.
Bên cạnh đó, chủ động nghiên cứu, đề xuất chương trình hợp tác quốc tế, kết nối chuyên gia Việt Nam trong và ngoài nước vào các dự án ngắn và dự án chiến lược; tích cực tham gia phản biện chính sách, xây dựng chiến lược, chính sách, chuyển giao tri thức, đào tạo chuyên gia và cố vấn công nghệ; huy động nguồn lực quốc tế, hình thành các trung tâm R&D, hỗ trợ đào tạo, triển khai các sản phẩm…
Xây dựng và phát triển các ngành công nghệ chiến lược là yêu cầu tất yếu, nhiệm vụ trọng tâm và lâu dài, nâng cao năng lực cạnh tranh để giúp Việt Nam phát triển đột phá, nhanh, bền vững. Đây cũng là con đường ngắn nhất để Việt Nam bắt kịp, tiến cùng và vượt lên để bứt phá trở thành quốc gia phát triển, thịnh vượng và tự cường.
