Theo quy định hiện hành tại Điều 10 Luật Thuế TNCN, cá nhân kinh doanh đang nộp thuế theo tỷ lệ % trên doanh thu, không được tính trừ chi phí. Phương thức này tuy đơn giản nhưng bộc lộ nhiều bất cập: không phản ánh đúng lợi nhuận thực tế, tạo ra sự chênh lệch giữa các nhóm ngành nghề và chưa khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp.
Để khắc phục, dự thảo luật mới đã đưa ra hướng thay đổi lớn. Cụ thể, từ ngày 1/1/2026, khi hình thức thuế khoán chính thức bị bãi bỏ theo Nghị quyết số 68-NQ/TW và Nghị quyết số 198/2025/QH15, cá nhân kinh doanh có doanh thu năm trên mức do Chính phủ quy định sẽ phải tính thuế theo công thức: thu nhập tính thuế nhân (x) thuế suất 17%.
Thu nhập tính thuế được xác định bằng doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ trừ đi các khoản chi phí hợp lý phát sinh trong kỳ tính thuế. Cách tính này giúp phản ánh chính xác hơn kết quả kinh doanh, đồng thời đưa chính sách thuế của hộ kinh doanh tiệm cận với doanh nghiệp nhỏ và vừa – vốn cũng đang áp dụng mức thuế suất 17% theo Luật Thuế TNDN số 67/2025/QH15.
Đối với nhóm hộ kinh doanh có quy mô nhỏ, doanh thu năm dưới ngưỡng quy định, dự thảo vẫn giữ phương thức tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu, tương tự Luật Thuế TNCN hiện hành. Điều này vừa tạo sự chuyển tiếp hợp lý, vừa đảm bảo tính đơn giản cho các hộ có quy mô nhỏ lẻ.
Không chỉ dừng ở đó, dự thảo còn đề xuất điều chỉnh thuế suất đối với một số khoản thu nhập đặc thù trong lĩnh vực kinh tế số. Cụ thể, thu nhập từ hoạt động cung cấp sản phẩm và dịch vụ nội dung số như giải trí trực tuyến, trò chơi điện tử, phim số, nhạc số, ảnh số và quảng cáo số sẽ áp dụng mức thuế suất 5%.
Bộ Tài chính cho rằng, đây là những lĩnh vực có tính đặc thù cao, đang phát triển mạnh, cần có cơ chế riêng để vừa đảm bảo công bằng với các đối tượng nộp thuế khác, vừa tăng tính minh bạch và hiệu quả điều tiết.
Việc sửa đổi chính sách thuế lần này được đánh giá là một bước chuyển quan trọng. Thứ nhất, nó tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng hơn giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ và vừa. Thứ hai, nó khuyến khích các hộ kinh doanh quy mô lớn chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp, từ đó tiếp cận nhiều ưu đãi và cơ hội phát triển hơn. Thứ ba, nó thể hiện định hướng quản lý thuế hiện đại, minh bạch và phù hợp với xu thế kinh tế số.
Nhìn chung, với việc bổ sung thuế suất 17% cho hộ kinh doanh có doanh thu lớn, đồng thời giữ phương thức tỷ lệ doanh thu cho nhóm nhỏ lẻ, dự thảo Luật Thuế TNCN (sửa đổi) đang hướng tới một hệ thống thuế công bằng, dễ thực hiện và sát với thực tế hơn.
