Ảnh minh họa tạo bởi AI
Ủy ban Cạnh tranh quốc gia vừa đăng tải thông tin về tình trạng "Đánh giá ảo" trong lĩnh vực thương mại điện tử.
Cơ quan chức năng cho biết thị trường dịch vụ viết “review” thuê hiện nay rất sôi động, với mức giá chỉ vài nghìn đồng cho một bài đánh giá ngắn. Thậm chí, người bán có thể dễ dàng thuê số lượng lớn thông qua các cộng tác viên online hoặc sử dụng tài khoản ảo, dẫn đến chi phí bỏ ra thấp nhưng hiệu quả lôi kéo khách hàng lại cao. Một số dịch vụ còn cung cấp gói “trọn gói” gồm viết bình luận, gắn sao và chia sẻ, tạo hiệu ứng lan truyền giả mạo. Đáng chú ý, các giao dịch này thường diễn ra trên nền tảng mạng xã hội hoặc các phương thức tinh vi khác, rất khó kiểm soát và xử lý. Nếu không được kiểm soát kịp thời, nó sẽ tiếp tục lan rộng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến cả thị trường và quyền lợi người tiêu dùng.
Ủy ban Cạnh tranh quốc gia cũng cho biết các hình thức "đánh giá ảo" thường gặp gồm:
- Tự tạo đánh giá hoặc thuê người viết đánh giá giả.
- Đánh giá có trả phí: Một số cá nhân được trả tiền, tặng điểm thưởng hoặc nhận ưu đãi để viết nhận xét tích cực cho sản phẩm. Đặc biệt trong bối cảnh xu hướng sử dụng KOL, KOL để quảng bá sản phẩm ngày càng phổ biến.
- Đánh giá tiêu cực có chủ đích: Đối thủ cạnh tranh trực tiếp hoặc gián tiếp thuê người viết bình luận xấu, bôi nhọ chất lượng sản phẩm của doanh nghiệp khác.
Ủy ban cũng cho biết tại Việt Nam, nhiều văn bản pháp luật đã quy định cụ thể về các hành vi đánh giá sản phẩm, hàng hóa trên thương mại điện tử, cụ thể:
- Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023:
+ Điểm a Khoản 1 Điều 10 về các hành vi bị nghiêm cấm trong bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, quy định tổ chức, cá nhân kinh doanh bị nghiêm cấm "Lừa dối hoặc gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng thông qua việc cung cấp thông tin sai lệch, không đầy đủ, không chính xác về một trong các nội dung sau đây: sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mà tổ chức, cá nhân kinh doanh bán, cung cấp; uy tín, khả năng kinh doanh, khả năng cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân kinh doanh; nội dung, đặc điểm giao dịch giữa người tiêu dùng với tổ chức, cá nhân kinh doanh; hình ảnh, giấy tờ, tài liệu chứng nhận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ hoặc tổ chức, cá nhân kinh doanh".
+ Khoản 3 Điều 10 về hành vi bị nghiêm cấm đối với tổ chức, cá nhân kinh doanh thiết lập, vận hành, cung cấp dịch vụ nền tảng số:"Sử dụng biện pháp ngăn hiển thị hoặc hiển thị không trung thực kết quả phản hồi, đánh giá của người tiêu dùng về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, tổ chức, cá nhân kinh doanh trên nền tảng số, trừ trường hợp phản hồi, đánh giá đó vi phạm quy định của pháp luật, trái đạo đức xã hội".
+ Điểm c Khoản 1 Điều 21 về cung cấp thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung cho người tiêu dùng nêu rõ, tổ chức, cá nhân kinh doanh có trách nhiệm cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về "Nhận xét, đánh giá của người tiêu dùng về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, tổ chức, cá nhân kinh doanh (nếu có)".
+ Điều 39 về trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh với người tiêu dùng trong giao dịch trên không gian mạng cũng nêu rõ, tổ chức thiết lập, vận hành nền tảng số trung gian có trách nhiệm "Cho phép người tiêu dùng phản hồi, đánh giá về tổ chức, cá nhân kinh doanh, sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ do tổ chức, cá nhân kinh doanh bán, cung cấp, đồng thời hiển thị đầy đủ, chính xác kết quả phản hồi, đánh giá, trừ trường hợp phản hồi, đánh giá đó vi phạm quy định của pháp luật, trái đạo đức xã hội".
Bên cạnh đó, tổ chức thiết lập, vận hành nền tảng số lớn có trách nhiệm "Đánh giá định kỳ hoạt động kiểm duyệt nội dung, việc sử dụng hệ thống thuật toán và quảng cáo hướng đến người tiêu dùng, nhóm người tiêu dùng cụ thể; Đánh giá định kỳ việc thực hiện quy định xử lý tài khoản giả, việc sử dụng trí tuệ nhân tạo, các giải pháp tự động toàn bộ hoặc tự động một phần" theo quy định tại Khoản 4 Điều 39.
- Nghị định 24/2025/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 98/2020/NĐ-CP ngày 26/8/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, quy định cụ thể:
+ Khoản 2 Điều 47: Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với thương nhân có một trong các hành vi vi phạm: Lừa dối hoặc gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng thông qua việc cung cấp thông tin sai lệch, không đầy đủ, không chính xác về một trong các nội dung quy định tại điểm a khoản 1 Điều 10 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Không thông báo trước hoặc không công khai cho người tiêu dùng việc tài trợ cho người có ảnh hưởng dưới mọi hình thức để sử dụng hình ảnh, lời khuyên, khuyến nghị của người này nhằm xúc tiến thương mại hoặc khuyến khích người tiêu dùng mua, sử dụng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, trừ trường hợp khác theo quy định;…
+ Khoản 3 Điều 47: Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với bên thứ ba trong việc cung cấp thông tin về sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ cho người tiêu dùng có một trong các hành vi vi phạm: Cung cấp thông tin không chính xác hoặc không đầy đủ về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ do tổ chức, cá nhân kinh doanh cung cấp và chương trình đánh giá, xếp hạng liên quan (nếu có) theo quy định; Không thông báo trước cho người tiêu dùng về việc mình được tài trợ để cung cấp thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ trong trường hợp bên thứ ba là người có ảnh hưởng.
