Bộ Xây dựng vừa hoàn thiện Dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, đồng thời gửi Bộ Tư pháp thẩm định. Dự thảo đưa ra hàng loạt cơ chế mới về tài chính, thuế và đối tác công tư nhằm thu hút vốn đầu tư cho công trình hạ tầng quy mô lớn bậc nhất cả nước.
Theo đề xuất, trong trường hợp đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam theo hình thức đầu tư kinh doanh, Nhà nước có thể cho nhà đầu tư vay tối đa 80% tổng mức đầu tư (không bao gồm chi phí dự phòng), với lãi suất tối thiểu bằng 0% và thời hạn vay tối đa 30 năm kể từ ngày giải ngân đầu tiên.
Trường hợp thực hiện theo phương thức đối tác công tư (PPP), tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia không quá 80% tổng mức đầu tư. Các ngân hàng thương mại trong nước được miễn áp dụng quy định về tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với khoản vay của nhà đầu tư. Khoản vay này cũng không tính vào tổng dư nợ cấp tín dụng của ngân hàng đối với nhà đầu tư theo quy định.
Nhà đầu tư được miễn thuế nhập khẩu với máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải đường sắt tạo tài sản cố định và hàng hóa, linh phụ kiện, vật tư, phụ tùng… phục vụ dự án nếu trong nước chưa sản xuất được hoặc chưa đáp ứng yêu cầu kỹ thuật.
Dự thảo cũng nêu rõ các quy định riêng cho phương thức đối tác công tư. Đáng chú ý, trong 3 năm đầu sau thời điểm vận hành, kinh doanh, cho phép áp dụng mức chia sẻ 100% phần chênh lệch giảm giữa doanh thu thực tế và doanh thu trong phương án tài chính khi doanh thu thực tế thấp hơn. Thời gian hoàn vốn cho toàn bộ dự án không vượt quá 70 năm.
Hiện, có Tập đoàn Trường Hải (THACO) và CTCP Đầu tư và Phát triển đường sắt cao tốc VinSpeed gửi đề xuất tham gia đầu tư dự án .
Dự thảo cũng quy định rõ trách nhiệm của nhà đầu tư trong việc huy động và giải ngân vốn. Sau khi được cấp phép, giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, nhà đầu tư có trách nhiệm xây dựng tiến độ thực hiện dự án, kế hoạch huy động và giải ngân vốn; gửi cơ quan cấp giấy đăng ký đầu tư xem xét, chấp thuận trước khi khởi công.
Bên cạnh đó, nhà đầu tư có trách nhiệm thực hiện giải ngân với tỷ lệ vốn nhà đầu tư huy động theo quy định của giấy đăng ký đầu tư, nhưng bảo đảm các kỳ giải ngân không thấp hơn 20% so với kỳ giải ngân cho đến khi hết phần vốn góp nhà đầu tư.
Trường hợp nhà đầu tư không đáp ứng tiến độ huy động vốn theo cam kết, hoặc sử dụng vốn vay Nhà nước sai mục đích, không khắc phục kịp thời theo yêu cầu, cơ quan cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư có quyền đơn phương thu hồi; đồng thời, nhà đầu tư phải bồi thường mọi thiệt hại, tổn thất, phí tổn. Trong quá trình thực hiện dự án, nhà đầu tư không được điều chỉnh mục tiêu đầu tư, quy mô chủ yếu của dự án về khổ đường, tốc độ thiết kế, tải trọng.
Bên cạnh đó, dự thảo yêu cầu ưu tiên sử dụng hàng hóa, thiết bị, dịch vụ trong nước và chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực Việt Nam, giúp làm chủ dần công tác quản lý, vận hành và bảo trì đường sắt tốc độ cao trong tương lai.
Tổng mức đầu tư sơ bộ Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là khoảng 1,7 triệu tỷ đồng (tương đương khoảng hơn 67 tỷ USD). Hiện, có Tập đoàn Trường Hải (THACO) và CTCP Đầu tư và Phát triển đường sắt cao tốc VinSpeed – doanh nghiệp trong hệ sinh thái Vingroup gửi đề xuất tham gia đầu tư dự án .
Xét trên tổng mức đầu tư và phương án vốn, theo cả THACO và VinSpeed, dự án có tổng mức đầu tư 61,35 tỷ USD, chưa bao gồm chi phí giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư.
Trong đó, THACO sẽ góp 20% tổng vốn (gần 12,3 tỷ USD) bằng vốn chủ sở hữu và huy động hợp pháp trong nước. Số còn lại, khoảng 49 tỷ USD, doanh nghiệp sẽ vay từ các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước. Thaco kiến nghị Chính phủ bảo lãnh và hỗ trợ toàn bộ lãi vay trong 30 năm, được đảm bảo bằng tài sản hình thành từ dự án.
Còn VinSpeed cũng chia cấu phần góp vốn theo tỷ lệ 20%-80%. Trong đó, doanh nghiệp cũng cam kết tự thu xếp 20% vốn, tương đương 12,27 tỷ USD (không gồm chi phí giải phóng mặt bằng), phần còn lại đề nghị Nhà nước cho vay 49 tỷ USD, lãi suất 0% trong 35 năm.
Về tiến độ, so với thời gian 10 năm nếu Nhà nước tự thực hiện, VinSpeed cam kết hoàn thành trong 5 năm, còn THACO hoàn thành trong 7 năm với 2 giai đoạn: đoạn Hà Nội - Hà Tĩnh và Nha Trang - TP. HCM hoàn thành trong 5 năm; các đoạn còn lại hoàn thành trong 2 năm tiếp theo.
Về quyền lợi, cả hai doanh nghiệp đều đề xuất được Nhà nước giao quỹ đất phụ cận tuyến đường sắt để triển khai các dự án bất động sản.
