Tại dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) vừa được công bố để lấy ý kiến, Bộ Nội vụ đã đề xuất bổ sung một số quy định để giải quyết các vấn đề phát sinh liên quan đến việc chuyển đổi mô hình tổ chức chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp.
Đề xuất chấm dứt mô hình chính quyền đô thị tại TP HCM. Ảnh: Hoàng Triều
Theo Bộ Nội vụ, dự thảo luật quy định những nội dung chuyển tiếp liên quan đến một số vấn đề quan trọng, cấp bách cần ưu tiên giải quyết. Việc này nhằm bảo đảm cho hoạt động của chính quyền địa phương khi chuyển đổi mô hình chính quyền từ 3 cấp sang 2 cấp diễn ra liên tục, thông suốt, không bị gián đoạn công việc, không để chồng chéo, trùng lặp hoặc bỏ sót nhiệm vụ, lĩnh vực, địa bàn.
Qua đó, không làm ảnh hưởng đến nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, hoạt động bình thường của xã hội, người dân, doanh nghiệp, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.
Trong đó, dự thảo luật quy định chấm dứt việc tổ chức mô hình chính quyền đô thị đang thực hiện tại TP Hà Nội, TP HCM, TP Đà Nẵng, TP Hải Phòng.
Cụ thể, Điều 48 dự thảo luật nêu rõ: Tổ chức chính quyền địa phương ở phường thuộc TP HCM và TP Đà Nẵng nhiệm kỳ 2021 - 2026 tiếp tục thực hiện theo Nghị quyết số 131/2020/QH14 ngày 16-11-2020 của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại TP HCM, Nghị quyết số 98/2023/QH15 ngày 24-6-2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM và Nghị quyết số 136/2024/QH15 ngày 26-6-2024 Của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Đà Nẵng cho đến khi UBND phường nhiệm kỳ 2026 - 2031 được bầu ra.
Việc điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn của UBND quận (trước khi giải thể) thuộc TP HCM, TP Đà Nẵng cho UBND TP và UBND phường thuộc TP HCM, TP Đà Nẵng do Quốc hội quy định tại Nghị quyết về sắp xếp TP HCM với các đơn vị hành chính cấp tỉnh có liên quan; sắp xếp TP Đà Nẵng với đơn vị hành chính cấp tỉnh có liên quan. Đồng thời, thực hiện cho đến khi UBND TP, UBND phường nhiệm kỳ 2026 - 2031 được bầu ra.
Dự thảo luật cũng đề xuất từ ngày 1-7-2025, bãi bỏ Nghị quyết số 169/2024/QH15 ngày 30-11-2024 của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại TP Hải Phòng; bãi bỏ Chương II của Luật Thủ đô về chính quyền đô thị.
Đề xuất từ ngày 1-5-2026, Nghị quyết số 131/2020/QH14 ngày 16-11-2020 của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại TP HCM hết hiệu lực thi hành. Đồng thời, bãi bỏ Khoản 2, khoản 3 Điều 9 và Điều 10 của Nghị quyết số 98/2023/QH15 ngày 24-6-2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM.
Bộ Nội vụ cũng đề xuất bãi bỏ Điều 7, Điều 8 của Nghị quyết số 136/2024/QH15 ngày 26-6-2024 của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Đà Nẵng.
Dự thảo luật đã sửa đổi các quy định liên quan đến việc tổ chức đơn vị hành chính và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (gồm cấp tỉnh và cấp cơ sở, không tổ chức cấp huyện) phù hợp với địa bàn đô thị, nông thôn, hải đảo, đơn vị hành chính kinh tế - đặc biệt.
Theo đó, cấp tỉnh giữ như quy định hiện hành gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, nhưng sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh để bảo đảm đạt tiêu chuẩn theo quy định, đồng thời để mở rộng không gian phát triển.
Tổ chức lại các đơn vị hành chính cấp xã hiện nay để hình thành các đơn vị hành chính cấp cơ sở gồm xã, phường và đặc khu ở hải đảo, bỏ thị trấn. Các đơn vị hành chính cấp cơ sở được hình thành này sẽ có diện tích tự nhiên và quy mô dân số đạt từ 300% trở lên tiêu chuẩn của cấp xã theo quy định hiện hành.
Đơn vị hành chính kinh tế - đặc biệt giữ như quy định hiện hành do Quốc hội quyết định thành lập. Đặc khu tại hải đảo, theo dự thảo luật do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập phù hợp với quy mô dân số, diện tích tự nhiên, điều kiện địa lý, dân cư, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.
Chính quyền địa phương ở nông thôn gồm chính quyền địa phương ở tỉnh, xã; chính quyền địa phương ở đô thị gồm chính quyền địa phương ở thành phố trực thuộc trung ương, phường.
