Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, mục đích xây dựng và ban hành luật nhằm xây dựng hệ thống quy hoạch quốc gia thống nhất, tinh gọn, hiệu quả.
Trình bày Tờ trình về dự án luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, mục đích xây dựng và ban hành luật nhằm xây dựng hệ thống quy hoạch quốc gia thống nhất, tinh gọn, hiệu quả; hoàn thiện các quy hoạch sau sắp xếp đơn vị hành chính với tầm nhìn dài hạn, giải phóng các nguồn lực, khơi thông các điểm nghẽn.
Đồng thời đơn giản hóa quy trình, thủ tục; phấn đấu giảm ít nhất 30% quy trình thủ tục. Phân cấp, phân quyền và phân công hợp lý gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực chặt chẽ. Tăng cường ứng dụng khoa học-công nghệ; giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn và khắc phục các bất cập của quy định pháp luật về quy hoạch.
Bên cạnh đó là xây dựng Luật Quy hoạch có phạm vi điều chỉnh chung cho các loại quy hoạch phát triển trên phạm vi cả nước; hệ thống pháp luật về quy hoạch được xây dựng đồng bộ, thống nhất với pháp luật có liên quan để quy hoạch thực sự là công cụ hiệu quả của Nhà nước trong việc hoạch định phát triển và kiến tạo không gian phát triển.
Luật được xây dựng trên quan điểm bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, thể chế hóa đúng đắn chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về phát triển đất nước trong thời kỳ mới; bảo đảm phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Chỉ quy định những vấn đề khung, có tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội tại Luật; những vấn đề thực tiễn thường xuyên biến động giao Chính phủ, bộ, ngành, địa phương quy định.
Dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) bao gồm 6 chương với 57 điều và 1 phụ lục, với nhiều điểm mới.
Cụ thể dự thảo luật đã bổ sung những nội dung mang tính nguyên tắc chung đối với quy hoạch chi tiết ngành như: Yêu cầu, nguyên tắc chung cho hoạt động quy hoạch; mối quan hệ với quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh. Hồ sơ quy hoạch; việc công bố quy hoạch; lưu trữ và chia sẻ thông tin, cơ sở dữ liệu quy hoạch. Các luật chuyên ngành sẽ quy định chi tiết, cụ thể về lập, thẩm định, phê duyệt, công bố, điều chỉnh và nội dung quy hoạch chi tiết ngành, quy hoạch đô thị và nông thôn.
Hoàn thiện quy định về hệ thống quy hoạch gồm: Quy hoạch cấp quốc gia; quy hoạch vùng; quy hoạch tỉnh; quy hoạch chi tiết ngành; quy hoạch đô thị và nông thôn; quy hoạch đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định.
Xây dựng mối quan hệ giữa các quy hoạch theo nguyên tắc: Quy hoạch thấp hơn phải phù hợp với quy hoạch cao hơn; quy hoạch chi tiết ngành phải phù hợp với quy hoạch mà quy hoạch đó cụ thể hóa và bảo đảm hài hòa với định hướng sắp xếp, phân bố không gian của quy hoạch vùng có liên quan; quy hoạch tỉnh phải phù hợp với quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch chi tiết ngành có liên quan;
Quy hoạch đô thị và nông thôn phải phù hợp với quy hoạch tỉnh, quy hoạch chi tiết ngành .
Bổ sung quy định về xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch bao gồm: Xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch do các cấp khác nhau phê duyệt; xử lý mâu thuẫn giữa quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh với các quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành; xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch cùng cấp.
Các quy định xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch được xây dựng theo hướng bảo đảm các dự án đầu tư có thể thực hiện trong thời gian ngắn nhất sau khi đã xác định được quy hoạch được áp dụng, đáp ứng kịp thời yêu cầu của thực tiễn.
Danh mục quy hoạch đã được rà soát, thu gọn số lượng các quy hoạch theo nguyên tắc "một cơ quan thực hiện nhiều việc, một việc chỉ giao một cơ quan chủ trì và chịu trách nhiệm chính". Theo đó, số lượng quy hoạch ngành đã giảm từ 78 loại quy hoạch xuống còn 49 quy hoạch (giảm 37%).
Đồng thời dự án luật cũng nhấn mạnh việc tăng cường phân cấp, phân quyền trong hoạt động quy hoạch . Cụ thể, về thẩm quyền tổ chức lập quy hoạch: Chính phủ tổ chức lập quy hoạch tổng thể quốc gia. Các bộ tổ chức lập quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch ngành và quy hoạch vùng. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức lập quy hoạch cấp tỉnh.
Về thẩm quyền quyết định và phê duyệt quy hoạch: Quốc hội quyết định quy hoạch tổng thể quốc gia. Phân cấp cho Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia và quy hoạch vùng. Thẩm quyền phê duyệt quy hoạch ngành thực hiện theo quy định của Chính phủ để bảo đảm linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ. Bộ trưởng phê duyệt quy hoạch chi tiết ngành. Phân cấp cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh phê duyệt quy hoạch tỉ nh...
Để bảo đảm công tác hậu kiểm, chất lượng nội dung quy hoạch; kịp thời phát hiện các nội dung chồng lấn, mâu thuẫn; hạn chế điều chỉnh quy hoạch tùy tiện; nâng cao trách nhiệm giải trình của các cơ quan sau khi phân cấp thẩm quyền phê duyệt quy hoạch, Dự thảo Luật bổ sung thêm quy định về hoạt động giám sát, kiểm tra, rà soát quy hoạch.
Về đơn giản hóa quy trình, thủ tục trong hoạt động quy hoạch, dự thảo luật bổ sung quy định cho phép các quy hoạch được lập đồng thời và thứ tự phê duyệt quy hoạch; quy định trường hợp đặc thù mà quy hoạch cấp dưới được phê duyệt trước để thực hiện các dự án khẩn cấp, nhiệm vụ cấp bách.
Bỏ quy định về "nhiệm vụ lập quy hoạch" và chuyển sang hình thức "đề cương lập quy hoạch" với nội dung đơn giản hơn. Cho phép các quy hoạch được điều chỉnh đồng thời theo trình tự, thủ tục thông thường hoặc theo trình tự, thủ tục rút gọn với các nguyên tắc, tiêu chí cụ thể. Đối với điều chỉnh quy hoạch theo trình tự thông thường, chủ tịch hội đồng thẩm định được quyết định hình thức hoạt động của Hội đồng thẩm định quy hoạch, có thể họp hội đồng hoặc lấy ý kiến thẩm định bằng văn bản.
Đồng thời, Dự thảo Luật cũng sửa đổi quy định về căn cứ điều chỉnh quy hoạch để bảo đảm tính khả thi, phân biệt rõ hơn căn cứ điều chỉnh quy hoạch theo trình tự thông thường với điều chỉnh quy hoạch theo trình tự, thủ tục rút gọn để bảo đảm tính chặt chẽ khi thẩm quyền phê duyệt quy hoạch đã được phân cấp triệt để.
Về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến đánh giá sự phù hợp của dự án đầu tư với quy hoạch , dự thảo luật bổ sung nguyên tắc chung về đánh giá sự phù hợp của dự án với quy hoạch, gồm: Quy định loại quy hoạch làm căn cứ đánh giá tại 2 giai đoạn: thẩm định chủ trương đầu tư và quyết định dự án. Việc đánh giá sự phù hợp của dự án đối với quy hoạch chi tiết ngành; quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch đô thị hoặc nông thôn theo quy định của pháp luật có liên quan. Đối với dự án đầu tư công đặc biệt, dự án khẩn cấp, nhiệm vụ cấp bách, cơ quan có thẩm quyền quyết định đầu tư dự án được phép quyết định các nội dung của quyết định đầu tư khác với các quy hoạ ch có liên quan. Quy định việc đánh giá sự phù hợp của dự án khi nội dung các quy hoạch liên quan đến dự án mâu thuẫn với nhau dựa trên các quy định về mối quan hệ giữa các loại quy hoạch...
Ngoài các nội dung nêu trên, Dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) đã hoàn thiện các quy định thời kỳ quy hoạch, thời hạn quy hoạch công bố, cung cấp thông tin, dữ liệu về quy hoạch, xây dựng và quản lý, vận hành hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về quy hoạch; sơ đồ, bản đồ quy hoạch; chi phí cho tư vấn nước ngoài...
