Mới đây, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.HCM đã khởi tố, bắt tạm giam Võ Thị Ngọc Ngân (Ngân 98) để điều tra hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm.
Điều đáng nói, kết quả giám định của Phân viện Khoa học Hình sự – Bộ Công an xác định một số viên collagen do Ngân 98 sản xuất có chứa hai hoạt chất bị cấm là sibutramine và phenolphthalein.
Kết quả giám định của Phân viện Khoa học Hình sự – Bộ Công an xác định một số viên collagen do Ngân 98 sản xuất có chứa hai hoạt chất bị cấm (Ảnh: Công an cung cấp)
ThS.BS Đoàn Dư Mạnh, Phó Giám đốc Trung tâm Tim mạch và Đột quỵ Quốc tế Phương Đông (Bệnh viện Đa khoa Phương Đông), cho biết hai chất sibutramine và phenolphthalein đều bị cấm sử dụng. Việc dùng thường xuyên các chất này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tim và hệ mạch máu, những cơ quan vốn rất nhạy cảm với thay đổi của thần kinh và huyết áp.
Sibutramine là chất ức chế cảm giác thèm ăn, đã bị cấm sử dụng trên người vì có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm, đặc biệt là ảnh hưởng đến tim mạch, gây đau tim, loạn nhịp, tăng huyết áp, đột tử, kích động, ảo giác...
Trước đây, sibutramine từng được dùng trong thuốc giảm cân do có khả năng ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine, khiến người dùng cảm thấy nhanh no và giảm thèm ăn. Tuy nhiên, đây lại là “thủ phạm” khiến tim đập nhanh hơn, huyết áp tăng cao, mạch máu co lại.
Tại Việt Nam, từ năm 2010, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã ban hành công văn ngừng cấp phép nhập khẩu nguyên liệu sibutramine. Đến tháng 4/2011, cơ quan này tiếp tục đình chỉ lưu hành trên toàn quốc và thu hồi toàn bộ thuốc chứa hoạt chất sibutramine, đồng thời rút số đăng ký của tất cả các thuốc có chứa hoạt chất này. Sibutramine cũng bị cấm sử dụng tại Mỹ, Canada, châu Âu và nhiều quốc gia khác trên thế giới.
Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh (ảnh BSCC).
Bác sĩ Mạnh cảnh báo: “Dù chỉ dùng liều nhỏ nhưng nếu kéo dài trong vài tuần hoặc vài tháng, độc chất vẫn có thể gây tổn thương thành mạch và cơ tim. Với người có bệnh lý tim mạch, nguy cơ biến chứng cấp hoàn toàn có thể xảy ra”.
Theo bác sĩ Mạnh, phenolphthalein từng được dùng làm thuốc nhuận tràng, nhưng đã bị cấm vì nguy cơ gây ung thư và rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng. Từ năm 1999, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã cấm lưu hành các loại thuốc điều trị táo bón có chứa chất này. Phenolphthalein có thể gây độc tế bào, đột biến gen và tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư.
Chất này kích thích nhu động ruột rất mạnh, gây tiêu chảy, mất nước, rối loạn điện giải — đặc biệt là giảm kali máu. Khi nồng độ kali giảm, cơ tim có thể rối loạn dẫn truyền, gây loạn nhịp, yếu cơ hoặc ngừng tim đột ngột.
Bác sĩ Mạnh cảnh báo phenolphthalein còn làm tăng gánh nặng cho gan và thận — hai cơ quan chịu trách nhiệm chuyển hóa và đào thải độc tố. Việc sử dụng lâu dài có thể khiến chức năng gan, thận suy yếu mà người dùng không hề biết.
Hiện nay, khi mạng xã hội bùng nổ, người tiêu dùng rất dễ “xuống tiền” mua các sản phẩm làm đẹp được quảng cáo với những lời có cánh. Tuy nhiên, các sản phẩm như collagen chỉ có tác dụng hỗ trợ cấu trúc da, tóc và khớp, không thể giúp giảm cân hay làm trắng da nhanh.
Ngoài ra, việc sử dụng sản phẩm hoặc thuốc giảm cân không rõ nguồn gốc, chứa chất cấm có thể gây nhiều biến chứng nghiêm trọng như: suy kiệt, suy gan thận, teo mật, sốc phản vệ, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, tổn thương não, xuất huyết dạ dày, rối loạn điện giải… Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, người bệnh có thể tử vong.
Bác sĩ Mạnh lưu ý để làm đẹp hoặc giảm cân an toàn, người dân nên đi khám và được tư vấn bởi chuyên gia về dinh dưỡng, thẩm mỹ. Tuyệt đối không sử dụng các sản phẩm được quảng cáo trôi nổi trên mạng xã hội hoặc do người nổi tiếng bán. Chỉ nên mua sản phẩm có cấp phép của cơ quan có thẩm quyền. Nếu xuất hiện dấu hiệu bất thường trong quá trình sử dụng, cần ngừng ngay và đi khám sớm.
