Mới đây tại Tokyo (Nhật Bản), đạo diễn – nhà sản xuất Vạn Nguyễn (tên thật Nguyễn Huy Quang) trở thành đạo diễn người Việt đầu tiên được trao danh hiệu “Đạo diễn vì sứ mệnh bảo tồn giá trị văn hóa UNESCO 2025”. Chương trình do Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam phối hợp cùng Liên hiệp các Hội UNESCO Nhật Bản tổ chức.
Đại diện Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam đánh giá đạo diễn Vạn Nguyễn – là một trong những nghệ sĩ tiêu biểu dành trọn tâm huyết cho việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá dân tộc qua ngôn ngữ sân khấu hiện đại. Với vai trò người sáng lập công ty Vạn Show, anh được nhìn nhận như một “người kể chuyện văn hóa”, dùng sân khấu để tái hiện đời sống truyền thống bằng ngôn ngữ đương đại.
Đạo diễn Vạn Nguyễn.
Nam đạo diễn tại buổi vinh danh.
Sở hữu nền tảng học thuật vững chắc – từ Cử nhân, Thạc sĩ Văn hóa học đến đạo diễn sân khấu – cùng quá trình học tập dưới sự dẫn dắt của những bậc thầy như cố GS Trần Quốc Vượng, NSND Nguyễn Ngọc Phương, GS-TS-NGND Nguyễn Đình Thi, Vạn Nguyễn đã hơn hai thập kỷ hoạt động nghệ thuật bền bỉ.
Không chỉ sáng tạo, anh còn là giảng viên, cố vấn nghệ thuật truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ tiếp nối hành trình gìn giữ cội nguồn văn hoá. Với anh, nghệ thuật không đơn thuần là biểu diễn mà là một sứ mệnh, một cách góp phần bảo vệ bản sắc Việt giữa nhịp sống toàn cầu hóa.
Ngài Yuji Suzuki – Tổng Giám đốc Liên hiệp các Hội UNESCO Nhật Bản – bày tỏ sự ấn tượng trước các dự án của Vạn Nguyễn và cho rằng sự phát triển của ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam có đóng góp quan trọng từ những nghệ sĩ sáng tạo bền bỉ như anh.
Ngài Yuji Suzuki – Tổng Giám đốc Liên hiệp các Hội UNESCO Nhật Bản và đạo diễn Vạn Nguyễn.
Khi chia sẻ về danh hiệu vừa nhận được, đạo diễn Vạn Nguyễn nói: “Với tôi đây là một niềm vinh dự bất ngờ. Bản thân tôi được làm sân khấu bao năm chưa bao giờ nghĩ đến giải thưởng nào dù trong nước hay quốc tế. Tôi làm việc như một nhu cầu của bản năng, cứ có cơ hội được chạm đến các dòng nghệ thuật di sản là thấy mình như thôi thúc phải tham gia, phải làm".
Anh cũng bày tỏ sự trân trọng trước sự ghi nhận từ UNESCO Nhật Bản và Việt Nam, cho rằng đó là nguồn động viên để anh tiếp tục theo đuổi con đường đã chọn: "Việc được UNESCO Nhật Bản và Việt Nam ghi nhận là một niềm động viên lớn lao và bất ngờ, cho tôi thêm động lực để tiếp tục “say” cùng di sản ở nhiều không gian và nhiều thể loại".
Trong các dự án sân khấu của mình, Vạn Nguyễn luôn tìm cách giữ tinh hoa truyền thống nhưng vẫn mang đến trải nghiệm mới mẻ cho khán giả. Anh chia sẻ: “Bảo tồn và sáng tạo luôn là nhiệm vụ khó… Ở mỗi tác phẩm tôi cùng ê kíp thực hiện luôn cố gắng để tìm ra một hướng đi mới, một ngôn ngữ mới dựa trên nền tảng truyền thống quý báu".
Đạo diễn Vạn Nguyện và bố mẹ.
Những vở diễn tôn vinh nghề thủ công truyền thống là ví dụ điển hình. Từ nghề gốm đến không gian chợ nổi Nam Bộ, anh kết hợp âm nhạc truyền thống với tiết tấu đương đại, nâng đỡ bằng biên đạo, ánh sáng, tạo nên lớp diễn giàu cảm xúc.
Ví dụ như trong màn “Sông nước Phương Nam” của show thực cảnh Tinh hoa Việt Nam, ekip tái hiện không gian chợ nổi và âm sắc đờn ca tài tử ngọt ngào, tạo dấu ấn với hàng vạn khán giả. Anh cũng nhắc đến vở diễn “Oai Trấn Tây Thành” – tác phẩm khai thác nghệ thuật hát Xẩm theo cách chưa từng có:
"Tôi đã trao đổi và đề nghị giám đốc âm nhạc xây dựng “Oai Trấn Tây Thành” trở thành một vở diễn mà ở đó hát Xẩm đặt ở vị trí trọng tâm, xuyên suốt mạch nguồn tác phẩm song hành cùng nhiều loại hình nghệ thuật khác với mong muốn sẽ là một trải nghiệm nghệ thuật thú vị, ấn tượng và giầu ý nghĩa mà chúng tôi mang tới công chúng trong thời gian sắp tới".
Trước thách thức tiếp cận khán giả trẻ, Vạn Nguyễn nhấn mạnh chỉ có một “chìa khóa”: “Đó chính là sự đầu tư nghiêm túc cho mỗi tác phẩm". Lý do khiến chuỗi âm nhạc tôn vinh Cây đàn bầu hay show Tinh hoa Việt Nam luôn đông khán giả chính là sự đầu tư kỹ lưỡng vào công nghệ, hiệu ứng, ngôn ngữ dàn dựng và cách truyền tải.
Hướng đến tương lai, anh bày tỏ mong muốn lớn nhất: “Giáo dục âm nhạc truyền thống và sân khấu di sản phải được giảng dạy một cách sâu rộng trong học đường ngay từ cấp bậc tiểu học".
Nam đạo diễn cũng đề cao vai trò đãi ngộ nghệ nhân, nghệ sĩ trẻ – những “hạt nhân” của kho tàng nghệ thuật truyền thống. “Mong rằng sự quan tâm của toàn xã hội ngày càng xứng đáng với những đóng góp của bao lớp thế hệ nghệ nhân nghệ sĩ tiền bối”.
Vạn Nguyễn đã thực hiện nhiều dự án, chương trình nghệ thuật thực hiện gắn với di sản văn hóa Việt Nam như: Chương trình nghệ thuật Kỷ niệm Đại lễ Nghìn năm Thăng Long 2010; Sân khấu thực cảnh Tinh hoa Việt Nam bản nâng cấp 2024; Dự án nhiều loại hình sân khấu di sản tại Công viên Nam Hội An 2018; Dự án vở diễn Việt Nam Bách nghệ bản nâng cấp 2025; Dự án chuỗi Âm nhạc tôn vinh Cây Đàn Bầu Việt Nam qua hàng chục buổi trình diễn các năm 2022 - 2023; Chuỗi chương trình Giao lưu văn hoá Quốc tế với sự tham dự của nhiều đại sứ quán các nước các năm 2023 - 2024...
