Bộ Xây dựng vừa có công văn gửi các bộ, ngành, địa phương liên quan về dự thảo nghị định quy định chi tiết việc tháo gỡ vướng mắc của các dự án giao thông đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP), loại hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT), đề xuất ban hành vào cuối tháng 8 hoặc đầu tháng 9-2025.
Nhiều hạn chế khách quan
Trong danh sách 11 dự án BOT giao thông gặp khó khăn, vướng mắc được đề nghị xử lý, có 8 dự án do Bộ Xây dựng quản lý, gồm: Quốc lộ 1 đoạn tránh TP Thanh Hóa; xây dựng tuyến đường Thái Nguyên - Chợ Mới (Bắc Kạn) và cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 3 đoạn Km75 - Km100; nâng cấp, mở rộng đường Hồ Chí Minh đoạn Km1738+148 - Km1763+610; cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 91 đoạn Km14 - Km50+889; cải tạo, nâng cấp luồng sông Sài Gòn đoạn từ cầu Bình Lợi tới cảng Bến Súc; xây dựng công trình cầu Việt Trì - Ba Vì; xây dựng công trình cầu Thái Hà; xây dựng hầm đường bộ qua Đèo Cả.
Còn lại là 3 dự án BOT do địa phương quản lý gồm: Cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn (UBND tỉnh Lạng Sơn); cầu An Hải (UBND tỉnh Đắk Lắk); cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 39B và đoạn tuyến tránh thị trấn Thanh Nê (UBND tỉnh Hưng Yên).
Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, tính đến trước năm 2020 - thời điểm ban hành Luật PPP, cả nước đã huy động khoảng 318.857 tỉ đồng đầu tư 140 dự án giao thông theo phương thức PPP, loại hợp đồng BOT. Các dự án đã đưa vào khai thác đúng mục tiêu, phát huy hiệu quả. Tuy nhiên, trước năm 2020, pháp luật về đầu tư theo hình thức BOT còn một số hạn chế nên quá trình thực hiện hợp đồng phải điều chỉnh chính sách để phù hợp với thực tiễn, dẫn đến phát sinh vướng mắc tại một số dự án.
Về phía địa phương, ông Hoàng Văn Nghiệm - Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lạng Sơn - đánh giá nhiều công trình, dự án giao thông được đưa vào vận hành thời gian qua đã giúp khơi thông "mạch máu" phát triển đất nước, mang lại hiệu quả rất quan trọng. Tuy nhiên, có nhiều nguyên nhân khách quan dẫn đến nhà đầu tư gặp khó khăn, cần được xem xét tháo gỡ, giải quyết, chẳng hạn dự án cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn do UBND tỉnh Lạng Sơn quản lý.
Dự án xây dựng công trình cầu Thái Hà là một trong 11 dự án BOT giao thông gặp khó khăn, vướng mắc được đề nghị tháo gỡ
2 nhóm giải pháp xử lý
Bộ Xây dựng đã phối hợp với các địa phương đánh giá toàn diện những khó khăn, vướng mắc của các dự án BOT giao thông. Qua đó đã xác định danh mục 11 dự án gặp vướng mắc và một số dự án tiềm ẩn vướng mắc.
Trên cơ sở đó thống nhất 2 nhóm giải pháp: Nhà nước chia sẻ để tiếp tục thực hiện hợp đồng đối với 5 dự án; thanh toán chi phí bồi thường, chấm dứt hợp đồng trước thời hạn đối với 6 dự án
Ông Lê Minh Nghĩa, Giám đốc Công ty TNHH BOT Phú Hà (dự án cầu Việt Trì - Ba Vì, thuộc nhóm chia sẻ sụt giảm doanh thu), đánh giá cao phương án xử lý tại dự thảo nghị định, nhất là quy định tính toán phương án trả nợ theo thứ tự ưu tiên. "Hy vọng khi ban hành nghị định, việc tổ chức triển khai được thực hiện thông suốt trên tinh thần cùng vào cuộc tháo gỡ nhanh nhất cho các dự án vì càng để lâu càng tăng thêm thiệt hại" - ông Nghĩa bày tỏ.
Theo ông Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình đường bộ Việt Nam (VARSI), việc xem xét tháo gỡ vướng mắc tại 11 dự án BOT đường bộ cần được đẩy nhanh hơn nữa. Bởi trên thực tế, có dự án đã thực sự "chết lâm sàng" do những nguyên nhân khách quan, nằm ngoài trách nhiệm của nhà đầu tư. "Việc xử lý dứt điểm 11 dự án BOT đang gặp khó khăn sẽ giúp DN yên tâm đầu tư" - ông Chủng nhấn mạnh.
Tỉ lệ chia sẻ của nhà nước không quá 75%
Theo dự thảo nghị định đang được Bộ Xây dựng lấy ý kiến, tỉ lệ chia sẻ của nhà nước đối với phần giảm doanh thu được xác định không quá 75% tỉ lệ bình quân giữa mức doanh thu bị sụt giảm và doanh thu theo phương án tài chính trong 3 năm gần nhất. Mức doanh thu bị sụt giảm được xác định bằng doanh thu trong phương án tài chính trừ doanh thu thực tế.