Hội thảo Luật Thuế TNCN, đảm bảo công bằng, thúc đẩy tăng trưởng do Báo Lao động tổ chức chiều ngày 14/3 tại Hà Nội - Ảnh: VGP/HT
Đây là một nội dung được trao đổi tại Hội thảo Luật Thuế TNCN, đảm bảo công bằng, thúc đẩy tăng trưởng do Báo Lao động tổ chức chiều ngày 14/3 tại Hà Nội.
Vẫn còn bất cập trong chính sách thuế TNCN
PGS.TS Phan Hữu Nghị – Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính, Đại học Kinh tế Quốc dân cho biết: thuế TNCN là một trong 9 loại thuế của Việt Nam hiện nay. Năm 2024, sắc thuế này đóng góp hơn 198 nghìn tỷ đồng (chiếm khoảng 10%) vào tổng thu ngân sách nhà nước. Tỷ trọng thu thuế trên tổng thu ngày một tăng đã góp phần điều tiết thu nhập tạo công bằng. Tuy nhiên trong quá trình áp dụng cùng với sự thay đổi của nền kinh tế, xã hội, thuế TNCN bộc bộ những hạn chế cần chỉnh sửa bổ sung hướng đến mục tiêu đảm bảo công bằng xã hội, tăng nguồn thu ngân sách và thích ứng với sự thay đổi của nền kinh tế với chiến lược tăng trưởng hai con số từ năm 2026.
PGS. TS Phan Hữu Nghị phát biểu tại Hội thảo - Ảnh: VGP/HT
Phân tích kĩ hơn, PGS. TS Phan Hữu Nghị chỉ ra, dữ liệu thuế TNCN và thu nhập bình quân đầu người giai đoạn 2020 - 2024 cho thấy mức thu thuế tăng nhanh hơn đáng kể so với tốc độ tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người.
Ông Phan Hữu Nghị nhận định: Từ năm 2020 đến 2024, tổng thu thuế TNCN tăng 72%, trong khi thu nhập bình quân đầu người chỉ tăng 30,2%. Điều này dẫn đến thực trạng số thuế phải nộp ngày càng cao so với mức thu nhập thực tế của người dân".
Cùng quan điểm, PGS.TS Lê Xuân Trường – Trưởng khoa Thuế và Hải quan, Học viện Tài chính cho biết, quy định về giảm trừ gia cảnh chưa thực sự linh hoạt, chưa phản ánh đúng thực tế đời sống.
"Mức giảm trừ gia cảnh hiện nay khá cao so với GDP bình quân đầu người, nhưng khi so sánh với các nước trong khu vực, Việt Nam vẫn chịu mức điều tiết thuế cao hơn"- ông Lê Xuân Trường phân tích.
Phân tích về bất cập trong cách tính thuế, bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế) chỉ ra rằng: Khoảng cách giữa các bậc thuế quá hẹp, khiến những người có thu nhập cao bị điều tiết thuế mạnh hơn, chưa tạo động lực khuyến khích lao động có trình độ cao. Đồng thời, cần nghiên cứu giảm thuế cho một số ngành nghề đặc thù để thu hút nguồn nhân lực chất lượng.
"Bên cạnh đó, chính sách xác định người phụ thuộc cũng đang gặp nhiều vấn đề. Theo luật hiện hành, người phụ thuộc có thu nhập trên 1 triệu đồng/tháng sẽ không được giảm trừ. Điều này không hợp lý khi mức sống ngày càng tăng, chi phí sinh hoạt ngày càng cao", bà Nguyễn Thị Cúc nói.
Nên điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh và giãn khoảng cách bậc thuế
Trước những bất cập trên, các chuyên gia đề xuất một số giải pháp về cải cách thuế TNCN.
Theo PGS.TS Lê Xuân Trường: Cần tăng mức giảm trừ gia cảnh, mức này nên được điều chỉnh theo tốc độ tăng trưởng kinh tế, đảm bảo mức sống cơ bản cho người lao động. Ông đề xuất: "Mức giảm trừ gia cảnh có thể nâng lên tương đương 1,5 lần GDP bình quân đầu người, giúp người lao động có thu nhập thực tế cao hơn"-PGS.TS Lê Xuân Trường nói.
Bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế) phát biểu tại Hội thảo - Ảnh: VGP/HT
Còn chuyên gia về thuế Nguyễn Thị Cúc cho rằng: Giãn khoảng cách giữa các bậc thuế: Hiện nay, thuế suất cao nhất lên đến 35%, tạo gánh nặng tài chính lớn cho người có thu nhập cao. Bà Nguyễn Thị Cúc cho rằng: Nên bỏ thuế suất 35% và giãn khoảng cách bậc thuế để giảm áp lực thuế, tạo sự công bằng hơn giữa các nhóm thu nhập".
"Nên xem xét lại quy định về người phụ thuộc, vì việc xác định người phụ thuộc chỉ dựa vào mức thu nhập 1 triệu đồng/tháng là chưa hợp lý. Cần có chính sách linh hoạt hơn để đảm bảo công bằng trong việc tính thuế", bà Nguyễn Thị Cúc góp ý.
Ngoài điều chỉnh mức thuế và giảm trừ gia cảnh, bà Nguyễn Thị Cúc cho rằng: Việc minh bạch hóa và hiện đại hóa quản lý thuế cũng rất quan trọng.
"Việc thu thuế TNCN theo tháng nhưng quyết toán vào cuối năm cũng gây nhiều bất cập. Cần nghiên cứu phương thức thu hợp lý hơn để không gây thiệt thòi cho người lao động", bà Nguyễn Thị Cúc nói.
PGS.TS Phan Hữu Nghị nhấn mạnh: khuyến nghị rằng, xu hướng cải cách thuế TNCN của các nước hiện nay đều tập trung vào mục tiêu chính: thứ nhất là giảm gánh nặng thuế cho người lao động, những người sống chủ yếu bằng tiền lương, tiền công, tiền thù lao; thứ hai là tăng cường công bằng thuế đặc biệt cần tạo công bằng dọc; thứ ba là mở rộng cơ sở thuế thích ứng với sự thay đổi của nền kinh tế số và toàn cầu hóa. Do vậy, việc cải tiến phương thức khai thuế, ứng dụng công nghệ để đồng bộ dữ liệu thu nhập và xây dựng hệ thống hoàn thuế minh bạch là những giải pháp cần thiết để đảm bảo công bằng trong thuế TNCN, giúp tăng hiệu quả thu ngân sách mà không tạo ra gánh nặng không đáng có đối với người lao động.
"Cần ứng dụng công nghệ vào quản lý thuế, đồng bộ dữ liệu thu nhập để hạn chế trốn thuế và đảm bảo công bằng cho người nộp thuế", PGS.TS Phạn Hữu Nghị phát biểu.
Nhằm thực hiện chiến lược cải cách thuế đến năm 2030, ngày 23/4/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 508/QĐ-TTg về việc phê duyệt Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030.
Với các định hướng chính: Cần rà soát và mở rộng đối tượng chịu thuế, đảm bảo phù hợp với xu hướng kinh tế số. Cần điều chỉnh mức thuế suất hợp lý, giảm gánh nặng thuế cho người lao động. Cần xây dựng hệ thống quản lý thuế hiện đại, tăng cường minh bạch và hiệu quả thu ngân sách.
Việc sửa đổi Luật Thuế TNCN là cần thiết để đảm bảo công bằng xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.