Ninh Bình, một tỉnh nhỏ nằm ở phía Bắc Việt Nam, không chỉ sở hữu những di sản văn hóa và thiên nhiên độc đáo mà còn là minh chứng cho sự chuyển mình mạnh mẽ trong việc phát triển du lịch.
Lịch sử của Ninh Bình có thể truy về thời kỳ Đại Cồ Việt vào thế kỷ X, khi nơi đây là kinh đô của nhà Đinh. Vị vua đầu tiên của Việt Nam, Đinh Bộ Lĩnh, đã thống nhất các sứ quân và lập ra triều đại Đinh, với Hoa Lư là trung tâm. Hoa Lư không chỉ là thủ đô của Đại Cồ Việt mà còn là nơi ghi dấu nhiều triều đại phong kiến sau này, bao gồm nhà Đinh, Tiền Lê và nhà Lý.
Dù Hoa Lư không còn là thủ đô sau khi vua Lý Thái Tổ chuyển kinh đô về Thăng Long (Hà Nội) vào năm 1010, nhưng nó vẫn giữ được nhiều dấu tích lịch sử và văn hóa, trở thành một khu di tích quốc gia đặc biệt. Ngày nay, khu vực này thuộc vùng lõi của Di sản thế giới Tràng An, giúp Ninh Bình không chỉ bảo tồn những giá trị văn hóa mà còn phát triển mạnh mẽ trong ngành du lịch.
Theo báo Dân Trí, các tỉnh Ninh Bình, Hà Nam, Nam Định ngày nay được tách ra từ tỉnh Hà Nam Ninh trước kia. Các tỉnh này có chung là đã nhiều lần được chia tách, sáp nhập trong lịch sử Việt Nam.
Vào năm 1992, sau khi được tách ra từ tỉnh Hà Nam Ninh, Ninh Bình trải qua giai đoạn khó khăn. Với diện tích chỉ hơn 1.387 km², chủ yếu là vùng núi đá vôi và các khu vực đầm lầy, nền kinh tế của tỉnh khi đó gần như phụ thuộc hoàn toàn vào ngành khai thác đá vôi, sản xuất xi măng. Các khu vực mỏ đá, lò vôi, và nhà máy xi măng khiến không khí nơi đây ô nhiễm nặng nề, làm cho Ninh Bình trở thành một trong những địa phương ít phát triển và nghèo nàn nhất cả nước. Người dân ví von là vùng đất "4b", nghĩa là buồn - bực - bụi - bẩn. Dù là vùng đất có lịch sử lâu đời và những di sản văn hóa phong phú, tỉnh vẫn chưa thể tận dụng hết tiềm năng của mình.
Năm 2000, Ninh Bình bắt đầu nhận ra sự cần thiết phải thay đổi để phát triển bền vững. Một trong những đột phá lớn nhất trong chiến lược phát triển là hướng đi về du lịch, thay vì dựa vào nền kinh tế "nâu" với ngành khai thác mỏ và sản xuất xi măng. Cùng với sự hỗ trợ từ chính phủ và các chuyên gia trong và ngoài nước, Ninh Bình đã khởi xướng những dự án bảo tồn và phát triển các di sản văn hóa nổi tiếng.
Dù diện tích của tỉnh chỉ khoảng 1.387,5 km², Ninh Bình lại sở hữu những di sản văn hóa, thiên nhiên vô giá, tạo nên sự khác biệt giữa một tỉnh nhỏ nhưng đầy tiềm năng. Với lịch sử lâu dài và những dấu ấn nổi bật, Ninh Bình đã chứng minh rằng sự phát triển không chỉ phụ thuộc vào quy mô mà còn vào những giá trị đặc biệt mà nơi đó có.
Dù diện tích của tỉnh chỉ khoảng 1.387,5 km², Ninh Bình lại sở hữu những di sản văn hóa, thiên nhiên vô giá, tạo nên sự khác biệt giữa một tỉnh nhỏ nhưng đầy tiềm năng. (Ảnh: Báo Lao động)
Theo Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, một trong những điều đặc biệt nhất của Ninh Bình chính là Quần thể danh thắng Tràng An. Quần thể này có diện tích 6.172ha, tương đương 61,72km2.
Vào năm 2014, Tràng An được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, trở thành di sản "kép" đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á. Quần thể này gồm những dãy núi đá vôi hùng vĩ, các con sông trong xanh, các hang động kỳ bí và hệ động thực vật phong phú.
Di sản Tràng An không chỉ nổi bật về giá trị thiên nhiên mà còn chứa đựng giá trị lịch sử văn hóa sâu sắc. Đây là nơi từng là kinh đô của Đại Cồ Việt và là khu vực linh thiêng với các đền, lăng mộ vua Đinh, vua Lê, cùng nhiều di tích khảo cổ quan trọng.
Mới đây, một nghiên cứu cho thấy dù chỉ chiếm một diện tích nhỏ trong tổng diện tích toàn Ninh Bình, nhưng tổng giá trị kinh tế (TEV) của riêng Tràng An ước tính lên đến 213 tỷ USD, đưa Tràng An vào danh sách những di sản có giá trị kinh tế lớn nhất thế giới, chỉ sau những biểu tượng văn hóa nổi tiếng như Tháp Eiffel hay Đấu trường La Mã.
Một trong những điều đặc biệt nhất của Ninh Bình chính là Quần thể danh thắng Tràng An. (Ảnh: Flane)
Theo trang web của Vườn Quốc gia Cúc Phương, không chỉ có Tràng An, Ninh Bình còn sở hữu Vườn Quốc gia Cúc Phương, nơi được Tổ chức World Travel Awards bầu chọn là "Vườn quốc gia hàng đầu châu Á" trong suốt sáu năm liên tiếp. Đây là vườn quốc gia đầu tiên của Việt Nam, thành lập vào năm 1960, và có diện tích hơn 22.000 ha, trải dài qua ba tỉnh Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa.
Cúc Phương nổi tiếng với hệ sinh thái đa dạng và là nơi sinh sống của nhiều loài động thực vật quý hiếm. Vườn quốc gia này là điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích thiên nhiên hoang dã và nghiên cứu động vật hoang dã.
Không chỉ có Tràng An, Ninh Bình còn sở hữu Vườn Quốc gia Cúc Phương. (Ảnh: Crystalbay)
Nơi đây có hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới phong phú với 659 loài động vật có xương sống, trong đó có voọc mông trắng, cầy vằn, rùa đá – những loài quý hiếm cần được bảo tồn. Ngoài ra, vườn còn ghi nhận 1.899 loài động vật không xương sống và 2.234 loài thực vật, trong đó có nhiều cây cổ thụ hàng nghìn năm tuổi.
Bên cạnh việc bảo vệ đa dạng sinh học, Cúc Phương còn thực hiện các chương trình bảo tồn như Trung tâm cứu hộ linh trưởng nguy cấp, Chương trình bảo tồn thú ăn thịt nhỏ và rùa châu Á. Với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và sự đa dạng sinh học độc đáo, Cúc Phương không chỉ là điểm đến du lịch sinh thái hấp dẫn mà còn là trung tâm nghiên cứu động thực vật quan trọng của Việt Nam.
Dù Ninh Bình chỉ có một đường bờ biển dài 18 km, nhưng khu vực này lại sở hữu một đặc điểm độc đáo: đất bồi lấn biển. Huyện Kim Sơn, nơi duy nhất của tỉnh giáp biển, có những bãi bồi mới xuất hiện hàng năm, tạo nên một cảnh quan đặc biệt mà ít tỉnh nào có được.
Biển Kim Sơn được biết đến như một vùng biển sinh thái rộng lớn với diện tích trên 105.000 ha. Khu vực này nằm giữa hai con sông lớn là sông Càn và sông Đáy, được khai hoang lấn biển từ năm 1829. Biển Kim Sơn chủ yếu là những khu rừng ngập mặn rộng lớn, thường xuyên được bồi đắp, tạo nên thảm động thực vật đa dạng, trong đó có nhiều loài nằm trong sách đỏ Thế giới.
Du khách đến đây có thể tản bộ trên những con đê biển, ghé thăm đồng cói, đầm tôm và khu rừng phòng hộ, tận hưởng không gian yên bình và thanh thản. Ngoài ra, việc tham quan Cồn Nổi, một đảo nhỏ cách bờ biển Kim Sơn khoảng 8 km với diện tích hơn 500 ha, cũng là trải nghiệm thú vị. Cồn Nổi sở hữu bờ cát nguyên sơ, sạch mịn, trải dài, tạo nên không gian khoáng đạt và thơ mộng.
Đặc biệt, công trình đường và cầu vượt biển dài hơn 6 km nối đê Bình Minh III với Cồn Nổi, hoàn thành vào năm 2020, tạo điều kiện thuận lợi cho du khách tiếp cận và khám phá vẻ đẹp hoang sơ của khu vực này.
Kim Sơn không chỉ là nơi có bãi biển yên tĩnh, mà còn là điểm đến hấp dẫn cho những ai muốn khám phá những hiện tượng tự nhiên kỳ thú.
Kim Sơn không chỉ là nơi có bãi biển yên tĩnh, mà còn là điểm đến hấp dẫn cho những ai muốn khám phá những hiện tượng tự nhiên kỳ thú. (Ảnh: VnPay)
Trong vòng 10 năm qua, Ninh Bình đã có sự phát triển mạnh mẽ trong ngành du lịch. Tỉnh đã xây dựng lại cơ sở hạ tầng, phát triển các tuyến đường kết nối hiện đại và bảo tồn các khu di tích, danh lam thắng cảnh. Quần thể danh thắng Tràng An không chỉ được bảo tồn nguyên vẹn mà còn được phát triển thêm nhiều tiện ích phục vụ du khách như các tuyến thuyền du lịch, khu nghỉ dưỡng cao cấp, và các hoạt động trải nghiệm văn hóa bản địa.
Ninh Bình còn làm mới diện mạo của các di tích cổ như Bái Đính, Bích Động, Am Tiên, giúp khu vực này không chỉ giữ gìn được vẻ đẹp tự nhiên mà còn tái hiện lại các giá trị văn hóa lâu đời. Đây là sự kết hợp hoàn hảo giữa bảo tồn và phát triển, đưa Ninh Bình từ một tỉnh nghèo trở thành một địa danh thu hút hơn 8 triệu lượt khách du lịch mỗi năm.
Năm 2023, Ninh Bình đã được công nhận là một trong những điểm đến thân thiện nhất thế giới do Booking.com trao giải thưởng Traveller Review Awards. Tỉnh này cũng lọt vào danh sách "Top 10 trải nghiệm cuốn hút nhất thế giới năm 2024", khẳng định sự thành công trong việc phát triển du lịch bền vững và tạo dựng một hình ảnh du lịch.
Ninh Bình, một tỉnh nhỏ nhưng giàu tiềm năng, đã vượt qua những khó khăn ban đầu để trở thành điểm đến du lịch nổi bật không chỉ của Việt Nam mà còn của thế giới. Với những di sản văn hóa, thiên nhiên độc đáo, cùng với chiến lược phát triển bền vững, Ninh Bình đã chứng minh rằng những nơi nhỏ bé cũng có thể tạo ra những thay đổi lớn, mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng và môi trường.