PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc – Nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng:
Mỗi cán bộ, đảng viên phải tự nâng cao trình độ
Trong kỷ nguyên mới , gắn liền với cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số, công nghệ thông tin hiện đại, trí tuệ nhân tạo, đòi hỏi Đảng phải tự vươn lên về mặt trí tuệ. Cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý phải tiếp cận các vấn đề mới, tự vươn mình, tiếp thu các tiến bộ khoa học công nghệ. Điều này gắn liền với nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng.
Cùng với đó, phải đổi mới tư duy trong lãnh đạo, quản lý; khắc phục những hạn chế, như: chủ quan, duy ý chí, suy nghĩ giản đơn. Phải tiếp cận nhận thức về chủ nghĩa xã hội trong điều kiện lịch sử mới, như cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng đề cập trong tác phẩm: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, là xây dựng một xã hội mang lại lợi ích cho tất cả nhân dân chứ không phải cho một số ít người. Phải bám vào điều đó để đổi mới tư duy trong lãnh đạo.
Gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm có bài viết Chuyển đổi số, nhấn mạnh phải định hình phương thức sản xuất mới – phương thức sản xuất số. Từ đó, phải xây dựng lực lượng sản xuất thế nào, quan hệ sản xuất ra sao để định hình phương thức sản xuất mới. Đó là khái niệm rất quan trọng, phải đổi mới tư duy thì mới lãnh đạo được. Phương thức lãnh đạo của Đảng hiện nay là phải năng động, luôn luôn đổi mới tư duy, phải suy nghĩ nhiều, chứ không thể lãnh đạo quản lý theo kiểu cũ, lối cũ được nữa. Tư tưởng đó phải “hằn” trong tư duy của người lãnh đạo.
Chúng ta cũng cần tập trung vào vấn đề xây dựng pháp luật. Rõ ràng, hiện nay, “điểm nghẽn” lớn nhất cản trở sự phát triển vẫn là “thể chế”. Cần tập trung xây dựng pháp luật hoàn chỉnh, hoàn thiện, bỏ tư duy “không quản được thì cấm”; xây dựng hệ thống pháp luật thông thoáng nhưng vẫn chặt chẽ, đảm bảo vẫn thực hiện được công tác quản lý của nhà nước pháp quyền trong điều kiện mới; chuyển tư duy từ quản lý nhà nước sang quản trị quốc gia. Cán bộ cũng phải nâng trình độ lên, nếu không đáp ứng được, trong “cuộc cách mạng” sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, anh sẽ bị đào thải…
TS Nguyễn Tiến Dĩnh – Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ:
Quyết liệt, không nể nang, né tránh
Hiện nay, chúng ta xác định có một số “điểm nghẽn” cản trở sự phát triển, trong đó có “điểm nghẽn” về thể chế, tổ chức bộ máy. Trước đây chúng ta đã tiến hành cải cách hành chính, tinh giản tổ chức, bộ máy, nhưng chưa đạt được kết quả như kỳ vọng. Để đất nước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, đạt được hai mục tiêu 100 năm như định hướng của Tổng Bí thư Tô Lâm, thì bắt buộc phải tháo gỡ các “điểm nghẽn” này, đặc biệt là về thể chế và tổ chức bộ máy. Như Tổng Bí thư nói, không thể không làm và không thể chậm trễ hơn được nữa, nếu không thì bỏ lỡ mất cơ hội. Giống như trong kinh tế có bẫy thu nhập trung bình, nếu không quyết liệt thì không thể vượt qua được. Trung ương xác định, thời điểm bước vào kỷ nguyên mới là từ Đại hội XIV của Đảng, vì vậy, phải làm nhanh, mạnh, quyết liệt, hoàn thành trước khi tổ chức Đại hội XIV.
Đây được xác định là “cuộc cách mạng”, thực hiện sẽ rất khó khăn, phức tạp, động đến cả hệ thống, liên quan đến con người, tuy nhiên “không thể không làm”. Tất nhiên, trong “cuộc cách mạng”, phải có sự hy sinh nhất định với một số tổ chức, cá nhân, cán bộ, đảng viên, bởi khi thực hiện sắp xếp sẽ có bộ phận dư thừa; sáp nhập thì có người không còn vị trí. Ở cấp bộ, ngành đã nhiều rồi, xuống cấp sở ngành, địa phương còn nhiều nữa. Rồi trong từng cơ quan, đơn vị lại tiếp tục thực hiện sắp xếp, tinh gọn đầu mối, con người. Đây là “cuộc cách mạng” khác với “cải cách”. Trước đây ta hay đặt ra lộ trình, có thể có những chần chừ, cân nhắc, thậm chí là nể nang, né tránh, nhưng hiện nay không còn lộ trình nữa, phải thực hiện ngay, quyết liệt.
Cũng cần phải nói thêm, sắp xếp tổ chức, bộ máy phải hướng tới mục tiêu kép, bộ máy phải tinh, gọn, phải mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Hiện nay, bộ máy còn cồng kềnh, quản lý chồng chéo, thủ tục hành chính rườm rà, nhiều vướng mắc, nhiều khi tự trói buộc lẫn nhau. Thực hiện sắp xếp phải làm cho bộ máy tinh, gọn, đồng thời phải mạnh. Muốn bộ máy mạnh, chất lượng con người trong bộ máy phải mạnh. Chúng ta phải hướng tới đạt được điều đó. Thực hiện tinh gọn phải giữ lại những con người làm được việc, có trình độ năng lực, có tâm huyết phục vụ nhân dân; loại bỏ những người năng lực yếu, không đáp ứng được nhiệm vụ. Muốn thực hiện điều này, cần mở rộng dân chủ, công khai, minh bạch trong phương án sắp xếp. Vai trò người đứng đầu rất quan trọng, bởi người đứng đầu biết chính xác ở cấp dưới những ai làm được việc. Trong quá trình sắp xếp, cần thực hiện khách quan, tránh lợi dụng dịp này để trù úm người khác, giữ lại những người thân quen, cánh hẩu… thì không đạt được mục đích của “cuộc cách mạng”.
TS Trần Thị Nhị Hà - Phó trưởng Ban Dân nguyện (UBTVQH):
Tháo gỡ “điểm nghẽn của điểm nghẽn”
Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai Nghị quyết Hội nghị lần thứ 10 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu, tập trung triển khai ngay một số đột phá chiến lược đã được Trung ương thống nhất. Đối với đột phá về thể chế phát triển, tháo gỡ điểm nghẽn, rào cản, ngay sau Hội nghị Trung ương 10, Quốc hội, Chính phủ đã gương mẫu, đi đầu, làm ngay, làm rất quyết liệt với tinh thần đổi mới, cải cách, hết lòng vì sự nghiệp chung.
Tổng Bí thư cũng chỉ rõ, trong 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay (thể chế, hạ tầng và nhân lực), thể chế là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”. Chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, một số luật mới ban hành đã phải sửa đổi; các quy định chưa thực sự đồng bộ, còn chồng chéo…
Và ngay tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội đã xem xét, quyết định khối lượng công việc khổng lồ, với nhiều vấn đề khó, phức tạp. Kỳ họp đã sử dụng kỹ thuật lập pháp “một luật sửa nhiều luật”. Tuy nhiên, Quốc hội cũng rất thận trọng khi sử dụng kỹ thuật lập pháp này. Mỗi luật sửa nhiều luật đều được tập trung cao độ để thảo luận, tránh trường hợp do phạm vi sửa đổi quá lớn dẫn đến việc xem xét các vấn đề không được kỹ lưỡng. Trong đó “1 luật sửa 9 luật” về lĩnh vực tài chính, ngân sách thực sự là một điểm nhấn quan trọng trong hoạt động lập pháp, thể hiện quyết tâm của Quốc hội trong việc tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư.
Tổng Bí thư Tô Lâm khảo sát địa điểm Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1.
Cũng tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội đã thảo luận những vấn đề nhằm tháo gỡ điểm nghẽn về hạ tầng. Trong đó, đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đây là “giấc mơ” đã được hiện thực hoá sau gần 20 năm ấp ủ. Với quyết tâm chính trị cao, Quốc hội đã tập trung thảo luận, rà soát kỹ các cơ chế, chính sách, đánh giá tác động kỹ lưỡng và thông qua chủ trương đầu tư dự án. Đây cũng là chủ trương được nhân dân cả nước, giới tri thức, doanh nghiệp ủng hộ. Với quy mô vốn lớn, tác động kinh tế - xã hội sâu rộng, đây chắc chắn là một trong những dự án biểu tượng trong kỷ nguyên mới.
Cùng với đó, chủ trương khởi động lại việc đầu tư dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận cũng là một quyết sách lớn, có tính chiến lược. Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, Việt Nam đang đứng trước thách thức rất lớn là thiếu điện. Vì vậy, bên cạnh môi trường đầu tư tốt, kinh doanh thuận lợi cũng cần tính toán đến sản lượng điện cung cấp cho nền kinh tế, để thu hút nhà đầu tư nước ngoài. Bên cạnh đó, nguồn điện phải là nguồn điện sạch, nếu tương lai thiếu điện sạch thì hàng hóa sản xuất của nước ta sẽ phải chịu giá khác, thuế khác, không đủ sức cạnh tranh với thế giới. Điện hạt nhân Ninh Thuận đã bị tạm dừng từ năm 2016, việc Quốc hội chủ trương tái khởi động dự án, cho thấy Việt Nam đã sẵn sàng cho những đổi mới trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Suy cho cùng, lãng phí không chỉ làm hao mòn nguồn lực quốc gia mà còn gây tổn hại đến môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân. Hơn nữa, khi các vấn đề lãng phí không được giải quyết, lòng tin của nhân dân vào hệ thống chính trị và quản lý sẽ dần suy giảm. Hệ quả này không thể coi nhẹ, bởi lòng tin chính là nền tảng của sự đồng thuận xã hội.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn
Có thể khẳng định, Kỳ họp thứ 8 đã để lại những dấu ấn đậm nét với nhiều quyết sách mang tính lịch sử. Với tinh thần đổi mới cùng khí thế mới, quyết tâm mới, Quốc hội đã quyết đáp hàng loạt vấn đề vướng mắc trong nhiều năm, kịp thời tháo gỡ vướng mắc, khơi thông nguồn lực, tập trung cao độ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, với tâm thế sẵn sàng đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên vươn mình.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội:
Văn hóa chống lãng phí
Trong các bài phát biểu gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh rất đúng và trúng vấn đề lãng phí – một trong những thách thức lớn mà đất nước đang phải đối mặt. Lãng phí không chỉ đơn thuần là sự thất thoát về tài sản hay nguồn lực, mà còn là mất mát về cơ hội, thời gian và cả niềm tin của nhân dân.
Tôi cho rằng, lãng phí nghiêm trọng nhất hiện nay nằm ở lĩnh vực quản lý tài nguyên thiên nhiên. Việc khai thác đất đai , khoáng sản, rừng và nguồn nước một cách không bền vững đang gây tổn thất lớn cho môi trường và làm cạn kiệt nguồn lực quý giá mà các thế hệ tương lai cần. Những tài nguyên này, một khi đã mất đi, sẽ rất khó phục hồi, và cái giá phải trả không chỉ suy giảm môi trường sống, mà còn là những hệ lụy kinh tế - xã hội lâu dài. Điều này đòi hỏi chúng ta cần rà soát lại các quy hoạch và siết chặt quản lý việc khai thác để bảo vệ những nguồn lực quý giá này.
Đồng thời, tôi cũng nhận thấy vấn đề lãng phí trong quản lý ngân sách công và đầu tư công rất đáng lo ngại. Những dự án chậm tiến độ, bỏ hoang, hoặc không phát huy hiệu quả đã khiến đất nước mất đi nguồn lực khổng lồ, thực sự là "điểm đen" trong sử dụng ngân sách. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế mà còn làm giảm niềm tin của người dân vào hệ thống quản lý. Do vậy, cần minh bạch hóa các thông tin liên quan để người dân và các tổ chức xã hội có thể tham gia giám sát.
Đây là “cuộc cách mạng” khác với “cải cách”. Trước đây ta hay đặt ra lộ trình, có thể có những chần chừ, cân nhắc, thậm chí là nể nang, né tránh, nhưng hiện nay không còn lộ trình nữa, phải thực hiện ngay, quyết liệt.
TS Nguyễn Tiến Dĩnh
Bên cạnh đó, theo tôi, lãng phí nguồn nhân lực cũng là một vấn đề nghiêm trọng. Chúng ta chưa tận dụng hết tiềm năng lao động, khi nhiều người làm việc trái ngành, không đúng với năng lực, khả năng của mình. Việc này không chỉ làm giảm hiệu suất lao động mà còn khiến đất nước không thể tận dụng tối đa lợi thế dân số vàng. Nếu chúng ta không nhanh chóng cải thiện hệ thống giáo dục và đào tạo, để đáp ứng nhu cầu thực tế của thị trường, thì lãng phí nguồn nhân lực sẽ tiếp tục là rào cản lớn đối với sự phát triển…
Suy cho cùng, lãng phí không chỉ làm hao mòn nguồn lực quốc gia mà còn gây tổn hại đến môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân. Hơn nữa, khi các vấn đề lãng phí không được giải quyết, lòng tin của nhân dân vào hệ thống chính trị và quản lý sẽ dần suy giảm. Hệ quả này không thể coi nhẹ, bởi lòng tin chính là nền tảng của sự đồng thuận xã hội.
Với quy mô vốn lớn, tác động kinh tế - xã hội sâu rộng, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam chắc chắn là một trong những dự án biểu tượng trong kỷ nguyên mới. Ảnh minh họa.
Để hóa giải thực trạng này, theo tôi, cần bắt đầu từ việc xây dựng một văn hóa chống lãng phí. Điều này cần sự tham gia từ cả hệ thống chính trị và người dân. Giáo dục về tiết kiệm và sử dụng hợp lý nguồn lực nên được đưa vào từ gia đình, nhà trường đến cộng đồng. Khi mỗi cá nhân hiểu rõ giá trị của tài nguyên và ý nghĩa của việc tiết kiệm, họ sẽ có ý thức và trách nhiệm hơn trong từng hành động nhỏ nhất.
Tổng Bí thư cũng chỉ rõ, trong 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay (thể chế, hạ tầng và nhân lực), thể chế là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”. Chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, một số luật mới ban hành đã phải sửa đổi; các quy định chưa thực sự đồng bộ, còn chồng chéo…
TS Trần Thị Nhị Hà
Đồng thời, tôi nghĩ rằng, việc áp dụng công nghệ vào quản lý và giám sát là rất cần thiết. Các ứng dụng và nền tảng trực tuyến có thể giúp theo dõi, phản ánh và xử lý nhanh chóng các trường hợp lãng phí. Yếu tố cộng đồng kết hợp với công nghệ sẽ tạo ra một mạng lưới hiệu quả để đảm bảo việc sử dụng nguồn lực minh bạch và hiệu quả.
Cuối cùng, tôi cho rằng các cơ quan nhà nước cần nêu gương trong việc chống lãng phí. Khi các tổ chức công hành động minh bạch, tiết kiệm và có trách nhiệm, họ không chỉ tiết kiệm được nguồn lực mà còn tạo dựng được niềm tin mạnh mẽ trong nhân dân.