Theo Science Alert, một cuộc khảo sát sử dụng máy bay không người lái (UAV) ở Mexico trên vùng đất nổi tiếng với các di tích của người Maya đã hé lộ một công trình vĩ đại còn lâu đời hơn đế chế này hàng thế kỷ.
Cụ thể, một góc nhìn từ trên cao về bán đảo Yucatán đã tiết lộ một ngư trường khổng lồ có niên đại 4.000 năm nằm trong vùng đất ngập nước nội địa lớn nhất của Beliz tại Mexico. Mạng lưới dài, zic zắc của các kênh rạch và ao nhân tạo này đã tái cấu trúc cảnh quan nước, trở thành một cái bẫy cá khổng lồ, với diện tích tổng cộng 42 km².
Các cuộc khai quật dưới mặt đất đã cung cấp nhiều niên đại phóng xạ cho các kênh này, cho thấy chúng đã được sử dụng từ khoảng năm 2000 TCN đến năm 200 CN. Belize là quê hương của các khu định cư Maya sớm nhất, nhưng những cái bẫy cá này được xây dựng ít nhất 700 năm trước khi nền văn minh này nổi lên.
“Những niên đại sớm của các kênh này đã khiến chúng tôi ngạc nhiên ban đầu vì chúng tôi đều cho rằng các công trình khổng lồ này được xây dựng bởi người Maya cổ đại sống trong các trung tâm thành phố gần đó,” nhà nhân học Eleanor Harrison-Buck từ Đại học New Hampshire cho biết.
“Tuy nhiên, sau khi thực hiện nhiều phép đo phóng xạ, rõ ràng chúng được xây dựng từ lâu hơn nhiều.” Harrison-Buck và các đồng nghiệp của cô làm việc trong dự án Khảo cổ Belize River East lập luận rằng các kênh này là một phần của cơ sở bẫy cá thời tiền sử quy mô lớn đầu tiên được ghi nhận ở Trung Mỹ.
Chúng có thể được xây dựng bởi các nhóm săn bắn - hái lượm cuối thời kỳ Đồ Đá Mới, có thể để ứng phó với hạn hán kéo dài. Các nhà nghiên cứu ước tính rằng những cái bẫy này từng bắt được đủ cá để nuôi sống 15.000 người trong cả một năm.
Nếu đúng, điều này ủng hộ bằng chứng mới nổi cho thấy nền văn minh Maya ban đầu được xây dựng dựa trên nguồn cá phong phú, như các nhà khoa học khác đã giả thuyết. “Đối với Mesoamerica nói chung, chúng ta thường coi sản xuất nông nghiệp là động lực của nền văn minh, nhưng nghiên cứu này cho thấy không chỉ có nông nghiệp – mà còn có cả việc thu hoạch thủy sản hàng loạt,” Harrison-Buck giải thích.
Giống như các nhà nghiên cứu khác làm việc trên bán đảo Yucatán, nhóm của Harrison-Buck gần đây đã bắt đầu sử dụng khảo sát từ trên không để quan sát qua lớp thảm thực vật dày đặc hoặc các khu vực khó tiếp cận. Họ tập trung vào Khu bảo tồn động vật hoang dã Crooked Tree (CTWS), nơi đã chứng kiến gần 10.000 năm liên tục có sự hiện diện của con người, cùng với một số địa điểm khác ở vùng đất thấp Maya, bao gồm sông New River, Rio Hondo và Candelaria.
Khi các đầm phá trong những môi trường thủy sinh này khô cạn, bờ đất chuyển thành đồng cỏ đầm lầy, và các kênh đất tinh tế được xây dựng trong lớp đất sét giàu “hầu như không thể nhận ra”, các nhà nghiên cứu nói. Một số chỉ sâu 20 cm.
Tuy nhiên, với hình ảnh drone và vệ tinh Google Earth, mô hình này được quan sát rõ hơn.
Các nghiên cứu trước đây đã diễn giải những kênh này là các đập nước hoặc các hồ chứa nước phục vụ nông nghiệp đầm lầy. Nhưng các nhà khoa học không tìm thấy phấn hoa từ cây ngô, cũng như không có các cánh đồng nông nghiệp với mương hoặc rãnh tại các địa điểm này.