Hướng tới nội địa hóa ngành công nghiệp đường sắt
Dự án dự kiến xây dựng trên diện tích 250 ha tại khu vực phía nam Hà Nội, cụ thể thuộc các xã Chuyên Mỹ và Ứng Hòa, vừa được UBND TP Hà Nội thống nhất đề xuất và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt địa điểm, đồng thời cập nhật vào các quy hoạch liên quan.
Theo VNR, Tổ hợp sẽ chia thành hai giai đoạn:
Giai đoạn 1 (2029–2031): Lắp ráp đầu máy, toa xe khách tốc độ dưới 160 km/h, tàu điện đô thị và toa xe hàng tốc độ 120 km/h. Giai đoạn 2 (2032–2035): Mở rộng sản xuất linh kiện, phụ tùng, nâng tỷ lệ nội địa hóa lên 30%.Với các dự án đường sắt tốc độ cao, tổ hợp sẽ tham gia lắp ráp các đoàn tàu EMU theo hình thức mua sắm kết hợp chuyển giao công nghệ. Mục tiêu đến năm 2035, VNR sẽ làm chủ công nghệ lắp ráp tàu EMU, tiến tới đạt tỷ lệ nội địa hóa 20%. Xa hơn, giai đoạn 2040–2050, tổ hợp đặt mục tiêu sản xuất 80% đoàn tàu tốc độ cao cũng như vật tư, linh kiện phục vụ vận hành đường sắt cao tốc Bắc – Nam.
Kỳ vọng doanh thu 228.000 tỷ đồng, hoàn vốn sau 16 năm
Theo tính toán sơ bộ, doanh thu của tổ hợp trong giai đoạn 2030–2050 ước đạt hơn 228.000 tỷ đồng, lợi nhuận trung bình 1.141 tỷ đồng mỗi năm, thời gian hoàn vốn khoảng 16 năm.
Nguồn vốn đầu tư sẽ được huy động từ ngân sách nhà nước cho giai đoạn đầu, thông qua việc tăng vốn điều lệ cho VNR, kết hợp vốn xã hội hóa từ các doanh nghiệp. Trong đó, vốn công dùng cho hạ tầng kỹ thuật, trung tâm nghiên cứu và kết nối với mạng lưới đường sắt quốc gia; vốn tư nhân đầu tư nhà máy lắp ráp và thiết bị công nghệ.
VNR nhấn mạnh, tổ hợp sẽ là "cú hích" giúp ngành đường sắt Việt Nam dần làm chủ công nghệ, giảm phụ thuộc nhập khẩu, đồng thời đáp ứng nhu cầu hiện đại hóa hạ tầng giao thông, với tổng vốn đầu tư vào mạng lưới đường sắt quốc gia ước tính lên tới 275 tỷ USD từ nay đến năm 2050.
Các tuyến sẽ cần nguồn cung thiết bị lớn bao gồm: đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, Lạng Sơn – Hà Nội, Hải Phòng – Hạ Long – Móng Cái và hệ thống metro tại Hà Nội, TP.HCM.
Đề xuất cơ chế đặc thù thúc đẩy phát triển
Để triển khai thuận lợi, VNR kiến nghị Chính phủ cho phép áp dụng một số cơ chế đặc thù:
Đưa sản phẩm ngành đường sắt vào danh mục cơ khí trọng điểm. Áp dụng ưu đãi đầu tư cho doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng. Khuyến khích chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực đầu máy, toa xe. Bổ sung ngành đường sắt vào danh mục công nghệ cao ưu tiên phát triển.Phù hợp định hướng quy hoạch đường sắt quốc gia
Theo Quy hoạch mạng lưới đường sắt Việt Nam giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến 2050, ngoài 7 tuyến hiện có, sẽ có 9 tuyến mới được xây dựng, với tổng chiều dài 2.362 km.
Các tuyến mới bao gồm:
Đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân Vành đai phía Đông Hà Nội TP.HCM – Cần Thơ, Biên Hòa – Vũng Tàu, Vũng Áng – Mụ Giạ, Thủ Thiêm – Long Thành, Tháp Chàm – Đà LạtViệc xây dựng tổ hợp công nghiệp đường sắt được kỳ vọng là bước đột phá giúp Việt Nam không chỉ chủ động công nghệ, mà còn tạo tiền đề cho xuất khẩu sản phẩm ngành đường sắt trong tương lai.
